ارزیابی تنوع ژنتیکی اکوتیپهای کلکسیون عناب ایران (ziziphus spp.) با استفاده از نشانگر issr

چکیده عناب (zizyphus jujuba mill.) به عنوان یک میوه ارزشمند و مقاوم به شرایط مختلف آب و هوایی در بسیاری از مناطق ایران گسترش دارد. امروزه در کنار صادرات میوه، از عناب به عنوان گیاه دارویی نیز استفاده می شود، لذا از لحاظ ارزش اقتصادی، توسعه کشت آن توسط باغداران مورد توجه قرار گرفته است. ارزیابی تنوع ژنتیکی در مواد گیاهی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و گام اولیه برای شناسایی، حفظ و نگهداری ذخایر ژنتیکی و از اصول اولیه و مهم اصلاح گیاهان محسوب می شود. استفاده از نشانگرهای dna به علت عدم تأثیر پذیری از محیط و نمایان شدن در سطح dna از بهترین روش های موجود برای بررسی تنوع ژنتیکی می باشند. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 31 اکوتیپ عناب جمع آوری شده از هشت استان عناب خیز کشور (شامل استان های خراسان جنوبی، خراسان رضوی، مازندران، گلستان، قم، اصفهان، لرستان و فارس) از نشانگرهای issr (inter simple sequence repeats) استفاده گردید. تعداد 13 آغازگر در انجام واکنش pcr آزمایش شدند که شش آغازگر dna الگو را بخوبی تکثیر و در بین نمونه ها چندشکلی را آشکار نمودند. از میان 84 مکان ژنی امتیاز بندی شده، تعداد 70 مکان (83 درصد) چندشکلی نشان دادند. تجزیه خوشه ای اکوتیپ ها بر اساس ضریب تشابه دایس و به روش upgma انجام گرفت. در تجزیه خوشه ای نمونه ها در حد تشابه 0/85 در هفت گروه اصلی جای گرفتند. بیشترین تشابه ژنتیکی (0/95) بین نمونه های کلاله و درح و همچنین نوغاب و دوستیران و کمترین تشابه ژنتیکی (0/48) بین نمونه های برزادران و کنگان به دست آمد. از میان آغازگرهای استفاده شده، آغازگرهایac)8yt) و ga)8a) مناسب ترین آغازگرها برای مطالعات بعدی تشخیص داده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که تنوع کل نمونه های کشور تقریباً در تنوع ناحیه خراسان جنوبی خلاصه شده است. همچنین در اکوتیپ های متعلق به استان های اصفهان و مازندران، سطح قابل ملاحظه ای از تنوع مشاهده شد. بطوریکه می توان این استان ها را بعنوان هسته های مرکزی تنوع عناب در ایران معرفی نمود.