تحلیل محتوای کتاب علوم پایه سوم راهنمایی تحصیلی بر اساس الگوی مریل

چکیده: با توجه به این که ،یکی از اهداف اساسی در طرح جدید آموزش علوم تجربی آموختن راه وروش یادگیــری وحل مســاله ونیزآماده سـاختن دانش آموزان برای حــل مســائل ومشــکلاتی می باشدکه در جامعه ی علم محور وتکنولوژی محور با آن روبرو خواهند شد، و از طرفی مولفین کتابهای درسی نیز قصددارندیادگیرندگان درطول دوره به آن نائل گردند.این امر مستلزم بازنگری واصلاح کتب درسی علوم تجربی وتدوین وطراحی منابع علمی معتبر ومستند می باشد. بنابراین ضروری است که باز نگری واصلاح این کتب بر اساس یافته های علمی در زمینه اصول طراحی آموزشی انجام پذیرد. از این رو تحقیق حاضر، به بررسی نحوه طراحی آموزشی کتاب علوم تجربی پایه سوم راهنمایی وتعیین میزان تناسب طراحی آموزشی محتوای کتاب با نوع موضوع ،عملکرد مورد انتظاروروشهای ارائه وارزشیابی(معیار های الگوی مریل) پرداخته است،تا به این سوال اساسی پاسخ داده شود،که آیا بر اساس این الگو چارچوب مورد نظر برای طراحی محتوای برنامه درسی در تهیه وتدوین این کتاب رعایت شده است یا خیر؟ به عبارت دیگرتا چه حد محتوای مورد نظر مطابق الگوی طراحی مریل بوده است؟ به همین منظور این تحقیق به دنبال پاسخگویی به5سوال اساسی بوده است. جامعه آماری این تحقیق، کتاب درسی علوم تجربی پایه سوم راهنمایی در سال تحصیلی89ـ88 است.در این تحقیق نمونه بر جامعه آماری منطبق بوده زیراتمامی متن،تصاویر،جدولهاو... کتاب مذکور در تحلیل محتوا مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. نوع تحقیق توصیفی وروش گرد آوری اطلاعات نیز کل محتوای کتاب درسی علوم تجربی پایه سوم راهنمایی، بر اساس عناصر الگوی مریل بوده است. به منظور تحلیل وارزشیابی کتاب مذکور، از اصول ومعیار های مطرح شده به وسیله الگوی مریل استفاده شده است.در تجزیه وتحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی نظیر:درصد،فراوانی،رسم نموداروجدول استفاده شده است وپس از تجزیه وتحلیل داده ها نتایج زیر به دست آمده است: 1)محتوای کتاب بیشتر به ایجاد و توسعه دانش مفاهیم می پردازد. 2)محتوای کتاب بیشتر با هدف ایجاد سطح عملکرد کاربرد طراحی شده است وعملکرد کشف و ابداع که با توجه به اهداف آموزش علوم باید بیش از همه عملکرد ها مورد توجه قرار گیرد کمتر مورد توجه و تاکید قرار گرفته است. 3)نحوه ارائه اولیه محتوای کتاب، در سه بخش تمرین و ارائه و ارزیابی با نوع موضوع و سطح عملکرد مورد انتظار تناسب دارد. 4)در مورد نحوه ارائه ثانویه، مطابق با الگوی مریل محتوای کتاب علوم در اجزای آموزشی بیان تعمیم کمکی(ب ت ک)بیان تعمیم حافظه ای(ب ت ح )سوال از مثال با بازخورد(س م ا)سوال از تعمیم با بازخورد(س ت ا ) با100? و سوال از مثال با شکل ارائه (س م ش) با66/91? بیشترین مطابقت را با الگوی مریل دارد و اجزای بیان تعمیم شکل ارائه (ب ت ش) با 75? وبیان مثال شکل ارائه( ب م ش) با66/66?و بیان تعمیم پیش نیاز( ب ت پ) با32/58? وبیان مثال کمکی( ب م ک) با46/38? از مطابقت کمتری بر خوردار است. 5)در طراحی کتاب مورد بررسی ،از چهار اصل پیشنهادی مریل دو اصل تفکیک و تنوع در سطح شایسته ای رعایت گردیده ، اصل سطح دشواری در سطح کمتری رعایت گردیده و به اصل همتا سازی توجه چندانی نشده است. کلمات کلیدی: تحلیل محتوا، کتاب علوم پایه سوم راهنمایی ، برنامه ریزی درسی ، طراحی آموزشی، الگوی طراحی آموزشی مریل