سقط جنین درمانی در حقوق ایران با تکیه بر فقه امامیه و مطالعات تطبیقی با حقوق انگلستان

حمایت از جنین موضوعی است که از دیرباز در جوامع بشری مطرح بوده و در نظام های حقوقی بسیاری از کشورهای جهان ـ از جمله ایران وانگلستان ـ مورد توجه واقع شده است.در همین راستا ، قانونگذار جمهوری اسلامی ایران ، با الهام از رهنمود های فقه اسلامی جنین انسان را موجودی واجد شخصیت انسانی و قابل تکریم و حمایت می داند که مانند سایر انسانها دارای حقوقی از جمله حق حیات و حق سلامت است لذا در حقوق کیفری ایران تعرض به این حقوق منع قانونی داشته و جرم محسوب می شود. اما نوعی از سقط جنین که جنبه درمانی دارد و معمولا با مشاوره ی پزشکی و نظر کارشناس پزشکی قانونی و اجازه ی رسمی مقامات قضایی انجام می گیرد مجاز شمرده شده و خاتمه دادن عمدی به حاملگی بنا به لزوم پزشکی سقط طبی یا سقط درمانی نامیده می شود و اقدام به آن باید قبل از قابلیت حیات یافتن جنین در خارج از رحم باشد. در این جا می توان از اضطرار که از عوامل رافع مسئولیت کیفری می باشد،صحبت کرد. در حقوق جزا وضع اضطرار آمیز آن چنان وضعی است که انسان برای حفظ جان یا مال یا حق خود یا دیگری ناچار از ارتکاب جرم شود. سقط درمانی از جمله ی موارد اضطرار آمیز می باشد و معمولاٌ در مواردی انجام می شود که از نظر پزشکی ادامه بارداری برای مادر خطرناک باشد یا موجب تشدید عوارض بیماری و یا وخامت حال او گردد.در سقط درمانی دو موضوع عمده مطرح می شود:یک مورد به ((جنین))که در وضعیتهای متفاوتی که جنین در آن قرار می گیرد، مربوط می شود مانند نواقص و ناهنجاری های جنین و موضوع دیگر به ((مادر ))برمی گرددو اینکه تداوم بارداری به دلایل مختلفی از جمله بیماری های مادر،خطر جانی و یا عوارض غیر قابل تحملی را برای او به دنبال داشته باشد.از نظر موازین شرعی و به استناد فتاوی معتبر فقهی،این امر توجیه شرعی نداشته،صرف بیماری های جنین نمی تواند مجوز از بین بردن آن باشد.قانون مجازات اسلامی گرچه طی مواد 487 تا 493 احکام راجع به سقط جنین مستوجب دیه را بیان کرده است اما در خصوص سقط جنین ناهنجار و ناقص الخلقه سکوت کرده است.لذا با توجه به اطلاق مواد مربوطه مبنی بر ممنوعیت سقط جنین ،می توان بر این عقیده بود که از دیدگاه مقنن تفاوتی میان جنین سالم و بیمار وجود ندارد و اصولاٌ صرف عقب ماندگی و نقص جنین مجوز سقط نیست مگر اینکه حیات مادر را به خطر بیفکند که در این صورت اطلاق بخش اخیر ماده 623 شامل آن می شود. در حقوق انگلستان از بین بردن جنین که با هدف حفظ حیات مادر انجام پذیرفته باشد با توجه به شرایطی که قانونگذار بیان کرده رافع عنوان جزایی بوده و اقدامی قانونی تلقی می شود.طبق قانون حفاظت از حیات کودک بند 1ماده1سقط جنین با حسن نیت و برای نجات جان مادر رافع عنوان مجرمانه بوده و تفاوتی بین قبل یا بعد از ولوج روح نمی باشد و نیز قانونگذار انگلستان سقط جنین ناقص الخلقه و معلول را تجویز نموده است و حتی تا آنجا پیش رفته است که در موارد بارداری ناخواسته که منجر به صدمات روحی شدید شود سقط جنین را تجویز نموده است.