پترولوژی سنگهای آذرین منطقه ده نو شمال غرب نهبندان

چکیده منطقه مورد مطالعه در محدوده روستای ده نو، 170 کیلومتری جنوب بیرجند، در شرق ایران و شمال شرق زون ساختاری لوت قرار دارد. فعالیت های آذرین منطقه ده نو در جنوب بیرجند به صورت دو دسته سنگهای گدازه ای و نیمه عمیق رخنمون دارند. سنگ های نیمه عمیق این منطقه شامل دیوریت پورفیری و کوارتز دیوریت پورفیری می باشند و آندزیت تنها واحد آتشفشانی منطقه می باشد. یک واحد آندزیتی منسوب به ژوراسیک در این منطقه معرفی شده است. که روابط صحرایی واحد مورد مطالعه نشان می دهد که این واحد و واحد ساب ولکانیکی، در محدوده پالئوژن قرار می گیرد. شواهد سنگ شناسی و ژئوشیمیایی حاکی از ارتباط ژنتیکی سنگ های آتشفشانی و نیمه عمیق با یکدیگر و تاثیر آلایش ماگمایی در روند شکل گیری و تحول این سنگ هاست. این سنگها نسبت به morb از عناصر lile و lree غنی و از عناصر hfse وhree تهی شده اند و ویژگی سنگ های کالک آلکالن وابسته به قوس ماگمایی را نشان می دهند. همچنین این سنگها ناهنجاری منفی از عناصر nb و ti نشان می دهند. براساس مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمیایی این سنگها از یک ماگمای وابسته به محیط فرورانش بوجود آمده اند و در یک حاشیه فعال قاره ای جایگزین شده اند. نفوذ توده دیوریت پورفیری به درون سنگهای کربناته باعث کانی زایی آهن در این منطقه شده است. مگنتیت، هماتیت و لیمونیت کانه های این زون می باشد. بر اساس داده های کانی شناسی، کانی زایی در حاج الیاس با اسکارن نوع کلسیمی – منیزیمی همراه است. واژه های کلیدی: ژئوشیمی، سنگهای ولکانیک – ساب ولکانیک، ده نو، شرق ایران، لوت.