سنجش کارایی فنی و بهره‏وری بیمارستان‏های تأمین اجتماعی کشور با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‏ها و شاخص مالم‏کوئیست در سال‏های 1388-1385

هدف اصلی بنگاه‏های اقتصادی همواره این بوده است که با حداقل منابع موجود، حداکثر ستاده را به دست آورند که این مسأله اشاره به بهبود کارایی و بهره‏وری در بنگاه ها دارد. با آنکه سرمایه اصلی نظام‏های بهداشتی و درمانی اعم از مالی و نیروی انسانی در بیمارستان‏ها هزینه می‏شود، اما تا قبل از دهه 1980 مطالعات معدودی در زمینه کارایی و بهره‏وری بیمارستانی صورت گرفته است، ولی در سال های اخیر تلاش‏های بسیار برای مقایسه عملکرد سیستم‏های بهداشتی مشاهده می گردد. هدف این مطالعه، سنجش کارایی و بهره‏وری بیمارستان‏های عمومی تأمین اجتماعی کشور می‏باشد. تحقیق حاضر، مطالعه ای توصیفی-تحلیلی و کاربردی است که در آن کارایی و بهره‏وری 64 بیمارستان‏ عمومی تأمین اجتماعی کشور با استفاده از تحلیل پوششی داده‏ها (dea) و شاخص مالم‏کوئیست طی سال‏های 1388-1385 و با رویکرد نهاده محور و با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است و از چهار نهاده‏ی تعداد تخت فعال، تعداد پرستار، پزشک و سایر پرسنل و چهار ستاده‏ی تعداد اعمال جراحی، تخت روز اشغالی، پذیرش سرپایی و بستری برای بررسی استفاده گردید. داده‏ها توسط چک لیست‏ مورد تأیید سازمان متبوع جمع‏آوری و با استفاده از نرم‏افزار deap2 تحلیل شده است. یافته های حاصل از روش dea نشان می‏دهد که متوسط کارایی فنی بیمارستان‏ها طی چهار سال 0.950 بوده که روند صعودی را می‏پیماید. متوسط بیمارستان‏های کاملاً کارا طی دوره مورد مطالعه 53.5% گزارش شده است. علاوه بر این میانگین کارایی مقیاس و فنی خالص(مدیریتی) به ترتیب، 0.960 و 0.950 بدست آمده است. میانگین بهره‏وری کل عوامل تولید در بیمارستان‏های مورد مطالعه، 1، میانگین تغییرات کارایی فنی، 0.998 و میانگین تغییرات فناوری، 1.002 به دست آمد. میانگین کارایی فنی خالص (مدیریتی)، 1.007 و میانگین کارایی مقیاس 0.991 و دامنه تغییر بهره‏وری کل عوامل تولبد در بین بیمارستان‏های مورد مطالعه 0.827 تا 1.22 بود. با توجه به یافته های این تحقیق در مقایسه با سایر مطالعات مشابه، کارایی بیمارستان‏های تأمین اجتماعی وضعیت نسبتاً مطلوبی داشته است. همچنین تغییرات فناوری به همراه تغییرات کارایی مدیریتی، بر بهره‏وری کل عوامل اثر منفی، و تغییرات کارایی مقیاس و فنی بر آن اثر مثبت داشته است. لذا با توجه به میزان کارایی و بهره‏وری بدست آمده که نشاندهنده لزوم کاهش ظرفیت‏های تولید به منظور دستیابی به ستاده فعلی بیمارستان‏ها می‏باشد، پیشنهاد می‏گردد اقداماتی مانند ارزیابی مستمر عملکرد، بهبود کمی و کیفی خدمات و برنامه‏ریزی جهت تناسب استفاده از نیروی انسانی با توجه به حجم عملیات بیمارستان مدنظر قرار گیرد.