بررسی واجشناسی گویش بروجردی در چارچوب نظریه بهینگی

هدف از انجام این پایان نامه، بررسی نظام واجی گویش بروجردی در چارچوب نظریه بهینگی است. گویش بروجردی یکی از گویشهای پیوستار زبانی لُری است. زبان لُری خود از سه شاخه ی زبانی تشکیل شده است: 1- لُرستانی 2- بختیاری 3- لُری جنوبی در میان این سه شاخه ی زبان لُری گویش بروجردی به شاخه ی لُرستانی تعلق دارد. در بین گویشهای شاخه ی لُرستانی، گویش بروجردی، نهاوندی، ملایری و تویسرکانی به یکدیگر بسیار نزدیک هستند و در برخی تقسیم بندیها آنها را زیرشاخه ای از لُرستانی، به نام ثلاثی قرار می دهند. تحقیق حاضر، نخستین تحقیق نظام مند در رابطه با واجشناسی گویش بروجردی است و فرایندهای واجی این گویش را در چارچوب نظریه ی بهینگی مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. گویش بروجردی همانند فارسی دارای 24 همخوان و 6 واکه است. البته تفاوت قابل ذکر آن با فارسی وجود گونه هایی آزاد از سه واکه ی /i,o,u/ است که در این گویش افراد کهنسال و کم سواد آنها را به صورت [y, ?, ü] و آزاد از بافت اَدا می کنند. فرایندهای واجی بدست آمده در این تحقیق شامل همگونی، ناهمگونی، تضعیف، درج، حذف، کشش جبرانی و قلب هستند. با مطالعات انجام شده مشخص گردید که هیچ گونه فرایند تقویتی در این گویش وجود ندارد. موارد بسیار زیادی از فرایندهای همگونی، تضعیف و کشش جبرانی در این گویش دیده می شوند که این امر نشان دهنده ی این امر است که گویشوران این گویش تمایل بسیاری در رعایت اصل کم کوشی در گفتار خود دارند. در نظریه بهینگی، گزینه ی بهینه با تعامل بین محدودیتهای همگانی و نقض پذیر انتخاب می گردد. این محدودیت ها شامل محدودیتهای نشانداری و پایایی هستند. رتبه بندی متفاوت محدودیتها در تحلیل و تبیین هر فرایند موجب تمایز این گویش از فارسی معیار و دیگر گویشهای ایرانی شده است.