حقوق اقلیت سیاسی از دیدگاه قرآن، حدیث و سیره نبوی(ص)

اقلیت سیاسی (مخالفان سیاسی) در هر جامعه ای، به طوری اهمیت دارد که امکان دارد در آینده دور یا نزدیک به اکثریت سیاسی تبدیل شود. این از خصوصیات ذاتی جامعه انسانی، اقتضای تداول قدرت و از سنتهای الهی است. این امکان در کشور هایی که دارای سیستم دموکراسی اند به صورت روشن تری نمایان است؛ چراکه هر از چند مدتی کشور به دست یک جریان و جناح سیاسی می افتد و تاریخ نشان نداده است که در یک کشوری، از ابتدا تا انتها، یک جریان سیاسی به حکومت بپردازد. حکومت و افراد حاکم در هر جامعه ای، نسبت به افرادی که بر آنها حکومت می کنند وظیفه ها و مسولیت هایی دارند که به آنها حقوق آن افراد می گویند؛ همچنانکه این افراد نیز، وظایف و مسولیت هایی، نسبت به حاکمان آن جامعه دارند که به آنها، حقوق حاکمان گفته می شود. افراد، در داشتن حقوق بر گردن حاکمیت، یکسانند و تفاوتی بین کسانی که جزو اکثریت سیاسی (موافقان سیاسی) اند و کسانی که جزو اقلیت سیاسی (مخالفان سیاسی) اند، وجود ندارد. بسیاری از حقوقی که تک تک افراد جامعه بر حاکمیت جامعه دارند، از دسته حقوق فطری و طبیعی است و در این گونه از حقوق، عنصر اکثری بودن هیچ امتیازی به حساب نمی آید و اقلیت با اکثریت، در دارا بودن این دسته از حقوق برابرند. پس در یک کلام، از دیدگاه کلی، جایگاه حقوقی اقلیت سیاسی، برابری آن با اکثریت سیاسی در حقوق است. با نگاه به قرآن، حدیث و سیره معصومان?، به ویژه سیره پیامبر اکرم?، امام علی? و امام حسن? که توانستند تا حدودی بر مردم حکومت کنند، این نتیجه بدست می آید که دین نیز مانند وجدان و عقل و سیره عقلا همه این دست از حقوق را برای همه افراد جامعه لازم می داند و صرف اقلیت بودن، مانعی برای داشتن آن حقوق نیست. حقوق طبیعی شهروندان را می توان به دو بخش: حقوق سیاسی و حقوق اجتماعی تقسیم کرد. حقوق سیاسی اقلیت سیاسی شامل: حق مشارکت در حکومت، حق نظارت برعملکرد حاکمان، حق آزادی های سیاسی، حق تعیین سرنوشت سیاسی، حق اختیار در بیعت با حاکم، حق دیدار و گفتگو با حاکم، حق راهنمایی شدن و آگاهی، حق بهره مندی از گذشت حاکمیت در موارد لغزش و حق التزام حاکمیت به پیمانهای خویش با اقلیت سیاسی است. حق نظارت اقلیت سیاسی بر عملکرد حاکمیت نیز دارای شروط و حدودی مانند: پرهیز از ورود به حریم خصوصی افراد، پرهیز از پخش خبرهای اطلاعاتی و آگاهی در امور مربوطه است. حق آزادی های سیاسی، دارای شاخه های: آزادی بیان، آزادی پس از بیان، آزادی تشکل ها، حزبها و گروه ها و آزادی اجتماع ها و تظاهرات است. آزادی بیان اقلیت سیاسی دارای شرایط و حدودی است که عبارتند از: پرهیز از نقض موازین دین، پرهیز از نقض اصول امنیت و پرهیز از نقض حقوق دیگران. همچنین آزادی حزبها، تشکل ها و گروه های اقلیت سیاسی، مقید به شروط و حدودی است؛ مانند: اطلاع رسانی به دولت، پرهیز از نقض اصول وحدت، پرهیز از نقض اصول استقلال و آزادی کشور، پرهیز از ارتباط با دشمن و پرهیز از نقض قوانین کشور. همینطور آزادی تجمع و تظاهرات، دارای شروط و حدودی است که عبارتند از: اجازه از دولت، پرهیز از حمل سلاح، پرهیز از ضرر رسانی و پرهیز از خشونت. حقوق اجتماعی اقلیت سیاسی، دربرگیرنده: حق امنیت، حق ارزش، حق برابری، حق آموزش و پرورش، حق آزادی اندیشه، حق آزادی باور، حق تابعیت و حق تأمین اجتماعی است. حق امنیت، شامل حق امنیت فردی، حق امنیت اجتماعی، حق امنیت فرهنگی، حق امنیت سیاسی، حق امنیت اقتصادی و حق امنیت حقوقی است. اقلیت سیاسی در حکومت اسلامی، بنابر مصلحت های بنیادین، در برخی از امور، محدودیت دارند. این محدودیتها عبارتند از: پرهیز از فعالیتهای برانداز، پرهیز از فعالیتهای ضدّ امنیتی و خروج از پستهای کلیدی کشور. برخی از این محدودیتها، به اقتضای احترام به حقوق اکثریت و رعایت حقوق آنان است و برخی دیگر از آنها، به جهت حساس بودن مورد و سیره عقلا در چنین مواردی است. ناگفته نماند که همه این موارد از دلیلهای محکم از قرآن، حدیث و سیره برخوردارند.