ارتقاء و تضمین رعایت حقوق بشردوستانه در پرتو دیوان بین المللی کیفری

دیوان بین المللی کیفری دادگاهی دائمی با صلاحیت بین المللی است. این دیوان در مقایسه با سایر دادگاه ها می تواند نقش برجسته تری در تضمین رعایت حقوق بشردوستانه ایفاء نماید. از زمان توسعه حقوق بشردوستانه در قرن نوزدهم و علیرغم حجم وسیعی از عهدنامه ها و مقرراتی که در جهت اعمال حقوق بشردوستانه تدوین شد افکار عمومی همواره نسبت به کارآمدی این شاخه حقوق بین الملل دچار شک و تردید بود. غالب مردم آن را در بهترین حالت در حد آرمان می پنداشتند زیرا همواره شاهد نقض حقوق بشردوستانه و به طور معمول، مصونیت برای عاملان جنایات شنیع بوده اند. حقوق بشردوستانه به خودی خود نه مجازات های ویژه ای را برای ناقضان تعیین کرده و نه تأسیس دادگاهی را منظور نموده است. در عوض، از دولت ها می خواهد در نظام قضایی خود قوانین کیفری داخلی برای مجازات عاملان شدیدترین جرایم وضع کنند و برای دستگیری و محاکمه متهمان نهایت تلاش خود را بکار گیرند. علاوه بر دادگاه های ملی، سازمان ها و دادگاه های بین المللی و نهادهای وابسته به سازمان ملل متحد می توانند نقش بسزایی در اجرای موثر حقوق بشردوستانه داشته باشند. پس از پایان جنگ جهانی دوم و با تأسیس دادگاه های جنایات جنگی نورنبرگ و توکیو دنیا شاهد نمونه مهمی از اولین دادگاه جنایات جنگی بود که البته منجر به تشکیل فوری یک دادگاه دایمی کیفری نشد. در دهه 1990 متعاقب قطعنامه های شورای امنیت و به دنبال جنایات دهشتناکی که در یوگسلاوی سابق و رواندا روی داد، دو دادگاه ویژه icty و ictr تأسیس شدند. در اواخر دهه نود رویای تشکیل دادگاهی کیفری با صلاحیت بین المللی با هدف پایان بخشیدن به بی مجازات ماندن مرتکبان شدیدترین جرایمی که موجب نگرانی مجموعه جامعه جهانی است و پیشگیری از چنین جرایمی، به واقعیت تبدیل شد. مسئله پیشگیری از جرایم و بازدارندگی دیوان همواره مورد مباحثه طرفداران و منتقدان دیوان بوده است. دیوان بین المللی کیفری نسبت به دادگاه های بین المللی پیشین دارای نوآوری های بسیاری است که می تواند در بهتر اجرا شدن و ارتقاء حقوق بشردوستانه کمک شایانی بنماید