بررسی کانی شناسی، توالی پاراژنزی و منشاء کانی زایی طلا درشمال بزمان ، جنوب شرق ایران

منطقه مورد مطالعه در فاصله 160 کیلومتری شمال غرب ایرانشهر و دامنه های شمالی کوه بزمان در استان سیستان و بلوچستان، جنوب شرق ایران واقع شده است. این منطقه از نظر زمین شناختی در زون مکران و کمربند ماگمایی بلوچستان با روند شرقی- غربی قرار دارد. ورقه عربی بر اثر برخورد به صفحه اورآسیا در زون فرورانش، تشکیل کمربند ماگمایی از ترکیه، ایران و شرق پاکستان داده است، که از کرتاسه تا کواترنری ادامه داشته است. در حال حاضر زون فعال فرورانش مکران محصول برخورد صفحه عربی و بلوک لوت در ایران و بلوک هلمند در افغانستان می باشد. بر اثر فرورانش، آتشفشان های نئوژن بزمان، تفتان در ایران و سلطان در پاکستان بصورت کمربند مستقلی در زون ماگمایی بلوچستان تشکیل شده است. زمین شناسی منطقه کانی زایی شده شامل سنگ های بازالت، الیوین بازالت، آندزی بازالت، آندزیت، داسیت و سنگ های آذر آواری می باشد که محصول فوران کوه بزمان است. کانی زایی اصلی در امتداد تعداد متعددی رگه و اطراف آن اتفاق افتاده است. امتداد رگه های معدنی n30e و عرضی بین 5/0 تا 2 متر دارند و طول آن از 500 تا 1000 متر می باشد. بافت این رگه ها عمدتا بصورت بافت نواری، برشی شده، کلوفرم، حفره ای و کوکاد است. کوارتزهای سفید و شیری رنگ خالص و رگه های کالسدونی در مرکز رگه واقع شده است( در امتداد محور رگه ها). سنگ های ولکانیکی دربرگیرنده رگه های کالسدونی و کوارتزهای خالص شیری رنگ بشدت برشی و سیلیسی شده است و حاوی پیریت فراوان است. در اطراف این رگه ها دگرسانی سیلیسی، آرژیلیک، سریسیت و پروپیلیتیک رخ داده است. بیشترین مقدار کانی زایی در ارتباط با قسمت های برشی شده غنی از پیریت در اطراف و در طول رگه سیلیسی می باشد. نمونه برداری از سنگ های منطقه مورد مطالعه انجام شده و بوسیله میکروسکوپ های پلاریزان، xrf، xrd و epma و برای سیالات درگیر مورد آزمایش قرار گرفتند. ماگمای سازنده سنگهای ولکانیکی، از نوع کالکوآلکالن می باشد و محیط تکتونیکی، محیط حاشیه فعال قاره را نشان می دهد. کانی زایی در منطقه بصورت گسترده اتفاق افتاده است و در بالاترین مقدار آن در منطقه 16ppm طلا و 120ppm نقره مشاهده شده است. علاوه بر پیریت، سولفیدهای دیگری نظیر پیریت نقره دار، کالکوپیریت، کوولیت، کوولیت نقره دار، گالن، اسفالریت، تتراهدریت و فازهای نقره دار ناشناخته شناسایی شده است. مهمترین گانگ در منطقه کانی زایی کوارتز می باشد که بصورت بلورهای خودشکل و دانه های میکروکریستالین دیده می شود. کالسدونی بطور متناوب و با بافت نواری در رگه ها بوجود آمده است. علاوه بر گانگ کوارتز، کانی های گانگ دیگر مثل آدولاریا، کلسیت، گچ، زئولیت و فیلوسیلیکات ها قابل مشاهده می باشد. اولین ته نشست سیلیس در منطقه بصورت برشی شدن و ساخت های کوکادی است. کوارتزهای نواری بهمراه کالسدونی آخرین مرحله سیلیس زایی در قسمت های مرکزی رگه است. پیریت اولین سولفیدی است که در بیشتر نمونه های سنگی منطقه تشکیل شده است. کالکوپیریت و کانی های نقره دار در رگچه های نهایی تشکیل شده است و طلا (کمتر از 1 میکرون تا 2-3 میکرون) در برش های هیروترمالی فاز نهایی دیده می شود. اندازه گیری های دمای ذوب یخ در سیالات درگیر نشان می دهد که سیالات در کوارتزهای کانه دار منطقه، شوری 8 تا 12 درصد وزنی معادل نمک طعام است و دمای هموژن سیالات بین 270 تا290 درجه سانتی گراد می باشد. اگر چه شوری و دمای هموژن سیال تاحدودی بالاتر از تیپ اپی ترمال سولفید پایین است ولی کانی شناسی، سبک آلتراسیون، حضور رگه های غنی از سیلیس های نواری، آدولاریا و نزدیکی به آتشفشان های کالکو آلکالن، نشان می دهد که کانی زایی از نوع اپی ترمال طلا- نقره سولفید پایین است.