چگونگی سیر تحول فرهنگهای پیش از تاریخی غرب مازندران براساس کاوش های باستان شناسی تپه کلار و پناهگاه صخره ای راشک کلاردشت

بررسی ها و کاوشهای باستان شناختی متعددی در حوضه شمال کشور و سواحل جنوبی دریای مازندران انجام گرفته که مبنای توالی زمانی مازندران-گرگان از دوره نوسنگی تا اواخر عصر آهن بوده اند. علیرغم انجام این مطالعات، کاوش ها و بررسی های باستان شناسی در منطقه، باید اذعان داشت که اطلاعات موجود از باستان شناسی پیش از تاریخ نواحی جنوبی این دریا، بسیار ناچیز است. این منطقه در یک چشم انداز کلی از شرق به دشت دامغان و دره های اترک و دره گز متصل است، از غرب به کوهپایه های شرقی گیلان و از جنوب به یک نوار باریک از زمین های قابل کشاورزی در امتداد رشته کوه های البرز محدود می شود. انجام یک پژوهش بنیادی در این منطقه با توجه به موارد زیر ضروری به نظر می رسید: شناسایی و گزارش آثار مربوط به دوره های نوسنگی، مس-سنگ، مفرغ، آهن، دوره های تاریخی و اسلامی در نواحی همجوار و در نظر گرفتن وجود روابط برون منطقه ای با نواحی ذکر شده، عدم انجام مطالعات، کاوش ها و بررسی های باستان شناختی در منطقه مورد مطالعه و کمبود اطلاعات مستند و قابل توجه در مورد پتانسیل باستان شناسی آن، لزوم شناخت و شناسایی نقاط باستانی و ارتباط زمانی و مکانی آنها و کسب اطلاعات مربوط به جمعیت، وسعت و دسترسی آنها به منابع طبیعی و محیط زیست و در نهایت ارایه الگوها و مدل توسعه و تغییرات جوامع انسانی جهت شناخت توالی ادوار مختلف زمانی از شروع دوران نوسنگی تا عصر حاضر در منطقه غرب مازندران. در چنین مواردی که اطلاعات اولیه در مورد موضوع پژوهش وجود ندارد ناگزیر، جمع آوری و تهیه اطلاعات توصیفی اولیه نخستین مرحله ای است که ضرورت می یابد. پس از این مرحله بحث اصلی، چگونگی سیر تحول فرهنگی پیش از تاریخ غرب مازندران در سه مقیاس و با روش های پژوهشی میدانی خاص هر مقیاس مورد تحلیل قرار گرفت. در مقیاس کلان، منطقه، حوزه جغرافیایی استان مازندران با روش بررسی عمومی باستان شناسی مطالعه شد که شناسایی 2475 اثر باستانی را در پی داشت. در مقیاس متوسط، ناحیه، چالوس، کلاردشت و بیرون بشم، با روش بررسی ناحیه ای مورد مطالعه قرار گرفت که شناسایی 190 محوطه را در برداشت. در مقیاس خرد، استقرار، لایه نگاری دو محوطه پناهگاه صخره ای راشک و تپه کلار در مرکز ناحیه مورد مطالعه انجام شد. ارایه چارچوب گاهنگاری مطلق برای غرب مازندران و ارایه چگونگی سیر تحول فرهنگ های پیش از تاریخ این منطقه نتایج این پژوهش است که در بخش پایانی مورد بحث قرار گرفته است.