شیوه زندگی اجتماعی در قرآن(بررسی ویژگی های جامعه سالم از منظر قرآن)

زندگی اجتماعی بشر به دلیل نقشی که در حیات انسان دارد، از دیرباز مورد توجه اندیشمندان و صاحب نظران بوده است. از همین روی شاید بتوان دست یافتن به جامعه ای مطلوب را جزو بزرگترین آرمان های بشر دانست. در این میان آموزه های الهی به دلیل در نظر داشتن نیاز های حقیقی انسان بهترین گزینه برای رسیدن به این آرمان است. ضرورت پرداختن به این مقوله از منظر تعالیم الهی آنجاست که با سوق دادن تحقیقات و پژوهش های دینی به ویژه در حوزه قرآن و حدیث سعی شود تلاش های علمی را به سمت کاربردی شدن و پاسخ به نیاز های واقعی جامعه رهنمون ساخت. در این پژوهش که به شیوه زندگی اجتماعی در قرآن و همچنین ویژگی های جامعه مورد نظر قرآن پرداخته و جامعه نبوی صدر اسلام را به عنوان نمونه موفق جامعه قرآنی معرفی نموده است، بیشترین مراجعه به قرآن کریم و سپس به نهج البلاغه، تفاسیر قرآن، کتب لغت و مفردات، کتبی با موضوع جامعه و نیز به کتب حدیثی و تاریخی صورت پذیرفته است. سوال اصلی این پژوهش این است که آیا قرآن مدل و یا شیوه زندگی اجتماعی را برای پیروان خود ارائه کرده است؟ در کنار این سوال اصلی، دو سوال فرعی دیگر نیز مطرح است که در واقع جهت این بررسی را مشخص تر می نمایند. اول این که در صورت وجود چنین مدل و شیوه ای در قرآن، آیا در عمل قابل پیاده سازی و اجراست؟ و دوم این که ویژگی های جامعه مورد نظر قرآن کدام است؟ در تدوین این پژوهش، که به صورت کتابخانه ای صورت پذیرفته است، ابتدا با بررسی واژ گانی همچون «زندگی» و «جامعه» در کتاب فرهنگ موضوعی تفاسیر، مشتمل بر بیست دوره تفسیر قرآن شیعه و اهل سنت، به بخشی از مطالب تفاسیر مختلف مراجعه و ضمن آشنایی با دیدگاه های مفسّرین در موضوعات مرتبط، فیش برداری لازم صورت پذیرفت. قرآن کریم از ابتدا تا به انتها با رویکرد دست یافتن به مولفه های زندگی اجتماعی، مورد مطالعه و نکته برداری قرار گرفت. برای دسته بندی و دست یابی به موضوعات مختلف آیات قرآن، به فهرست تفصیلی مفاهیم قرآن کریم از جناب آقای عبدالمجید معادیخواه با عنوان فروغ بی پایان مراجعه گردید. در پایان می توان اذعان نمود که قرآن کریم قابلیّت بالایی برای استخراج اصول و مبانی زندگی اجتماعی را دارست و از این طریق ویژگی های اساسی یک جامعه متعالی را به مخاطبان خود عرضه می دارد. این ویژگی ها می تواند به صورت یک مدل و الگو استخراج و در زمینه های آموزشی و تربیتی مورد بهره برداری قرار گیرد.