اثرات تنش شوری برروی مکانیسم های دفاعی و پراکسیداسیون لیپیدی ارقام گندم بهاره

جمعیت کره زمین پیوسته در حال افزایش است. این افزایش در حالی است که تامین نیاز غذایی آنها امری الزامی است. از طرفی در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران نزدیک به نیمی از انرژی روزانه مردم از مصرف مستقیم گندم بدست می آید. تنش ها از جمله مهمترین عوامل اثر گذار برروی گیاهان زراعی هستند. تنش شوری در گیاهان منجر به وقوع تنش اسمزی و یونی می شود. این فعل و انفعالات در اثر شوری باعث بروز تغییرات بیوشیمیایی و فیزیولوژیک در گیاهان می شود. برآیند این عوامل (تنش یونی و اسمزی) سبب ایجاد تنش اکسیداتیو در گیاه خواهد شد که ناشی از افزایش تولید انواع اکسیژن فعال در سلول های گیاه است. در همین راستا 52 رقم گندم بهاره انتخاب و در شرایط کنترل شده به روش هوا کشت پرورش و در مرحله 5-4 برگی با استفاده از کلرید سدیم، تنش شوری 200 میلی مولار اعمال و گیاهچه ها به مدت 10 روز در شرایط تنش نگهداری شدند. نتایج تحقیق نشان داد که بین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان با میزان تولید انواع اکسیژن فعال و آسیب به غشاهای سلولی رابطه منفی وجود دارد. بعلاوه جهت جمع آوری موفق رادیکال های فعال اکسیژن همکاری چندین آنزیم لازم بوده و کم شدن فعالیت یک آنزیم کلیدی می تواند عامل آسیب به سلول های گیاهی باشد. این ویژگی تضاد عدم آسیب به غشاها و فعالیت کم آنزیم کلیدی مثل آسکوربات پراکسیداز را به خوبی توجیه می کند که در ارقام پیشتاز و شیراز مشاهده شد. در مجموع نتایج بدست آمده از تجزیه خوشه ای آزمایشات گیاهچه ای بر اساس پارامترهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی نشان داد که ارقام زاگرس، هیرمند، کرج3، چمران، کرج1، نیک نژاد، آرتا، شعله، سوریه371، البرز، مرودشت و قدس در گروه اول قرار گرفتند. ارقام این گروه بجز پارامترهای مالون دی آلدئید و پراکسید هیدروژن از نظر بقیه پارامترها میانگینی بالاتر از میانگین کل داشتند. در تجزیه خوشه ای ارقام مورد مطالعه بر اساس پارامترهای کلروفیل، گزانتوفیل و قند، ارقام زاگرس، هیرمند، کرج3، چمران، کرج1، نیک نژاد، آرتا، گلستان، سرخ تخم در یک گروه قرار گرفتند. تمامی پارامترهای ارقام این گروه از نظر پارامترهای مذکور میانگینی بالاتر از میانگین کل قرار داشتند. همچنین در تجزیه خوشه ای ارقام مورد مطالعه بر اساس پارامترهای فلورسانس کلروفیلa ارقام زاگرس، هیرمند،کرج 3، چمران، نیک نژاد، کرج1، آرتا، شعله، کرخه، بیات، گلستان، سوریه 371، البرز، سرخ تخم، مرودشت، مصر449، مصر557 در گروه اول قرار گرفتند. ارقام این گروه بجز پارامترهای نسبت فلورسانس متغییر به مرحلهj (vj)، میزان بدام انداختن انرژی به مرکز واکنشی (tr0/rc)، هدر رفت انرژی به مرکز واکنشی (di0/rc)، میزان جریان الکترون به مرکز واکنشی (et0/rc)، حداکثر عملکرد خاموشی غیر فتوشیمیایی (d0?)، جریانات مشخص به ازای هر مرکز واکنشی میزان جذب انرژی به مرکز واکنشی(abs/rc)، m. و vj از نظر بقیه پارامترها میانگینی بالاتر از میانگین کل داشتند. لذا ارقام موجود در این کلاستر را می توان برای برنامه های اصلاحی در راستای تولید ارقام مقاوم به شوری مورد استفاده قرار داد.