بررسی رابطه بین مصرف انرژی در بخش صنعت و رشد اقتصادی در ایران

در اقتصاد ایران بخش انرژی همواره از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و نقش اساسی در توسعه اقتصادی کشور ایفا نموده است. این بخش علاوه بر تأمین انرژی مورد نیاز فعالیت های مختلف اقتصادی و اجتماعی، سالهای متمادی به عنوان بخش پیشرو در تأمین منابع ارزی لازم برای اقتصاد کشور بوده است. بخش صنعت یکی از مهمترین بخش های مصرف کننده انرژی بوده و طی سال های مختلف همراه با افزایش تولید و ارزش افزوده، مصرف انرژی در این بخش نیز افزایش یافته است. بررسی رابطه بین مصرف انرژی در بخش صنعت و رشد اقتصادی با نگاهی به رابطه بین مصرف انرژی و میزان ارزش افزوده بخش صنعت هدف اصلی این نوشتار است. از لحاظ تئوریک بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی رابطه تنگاتنگ وجود دارد، اما آنچه در این زمینه اهمیت قابل توجهی دارد، این است که وجود شکست ساختاری و تغییرات رژیمی می تواند تحلیل نتایج رابطه بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهد. عدم توجه به این امر، ممکن است نتایج غیر قابل اتکاء و گمراه کننده ای داشته باشد. در اکثر مطالعات انجام گرفته در این زمینه، رابطه مثبت بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی همواره تأیید شده است. در این مطالعات شکست ساختاری و تغییرات رژیمی بصورت برون زا در مدل وارد شده است. اما این مطالعه با یک روش و آزمون همگرایی جدید با تعیین شکست ساختاری بصورت درون زا به بررسی رابطه فوق پرداخته است. روش شناسی تحقیق حاضر، از این حیث کاملاً با روش شناسی تحقیق های قبلی متفاوت است. در این مطالعه تلاش خواهد شد رابطه بین مصرف انرژی در بخش صنعت و رشد اقتصادی ایران طی دوره 1386-1346 با تأکید بر شکست ساختاری مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا، از آزمونهای ریشه واحد زیوت- اندریوز برای تعیین تغییرات ساختاری به شکل درون زا و همچنین از آزمون همگرایی گریگوری- هانسن جهت بررسی رابطه بلندمدت بین مصرف انرژی در بخش صنعت و رشد اقتصادی با تأکید بر شکست ساختاری استفاده شده است. نتایج بدست آمده از تحقیق مدل نشان می-دهد، بدون در نظر گرفتن شکست ساختاری در رابطه بین متغیرها، هیچ رابطه بلندمدتی بین متغیرهای مورد بررسی وجود ندارد. اما پس از لحاظ شکست ساختاری در مدل برآوردی، مطابق آزمون همگرایی گریگوری-هانسن وجود رابطه بلندمدت بین متغیرها اثبات می شود به این ترتیب مصرف انرژی در بخش صنعت اثر مثبت و معنی داری بر رشد اقتصادی دارد. همچنین، موجودی سرمایه و اشتغال بخش صنعت اثر مثبت و معنی داری بر رشد اقتصادی دارند. نتایج مشابهی در بررسی رابطه مصرف انرژی و ارزش افزوده بخش صنعت نیز حاصل شد.