مطالعه مقایسه ای تجمع فلزات سنگین (کادمیوم، کبالت، مس، نیکل و سرب) در رسوبات و ماهیان غالب (بیاح، کفشک و شبه شوریده) خوریات موسی

فلزات سنگین آلاینده های پایدار در اکوسیستم های دریایی هستند که علاوه بر تجمع در رسوب و آبزیان وارد زنجیره های غذایی شده و از طریق مصرف آبزیان آلوده به انسان نیز منتقل می شوند. گونه های مختلف ماهی ها بسته به شرایط اکولوژیک و تغذیه ای ممکن است مقادیر متفاوتی از این فلزات را در خود ذخیره نمایند. این مطالعه به منظور مقایسه تجمع فلزات سنگین در بافت های ماهیچه و کبد سه گونه از ماهی های دریایی در آبهای خور موسی به نامهای liza abu، johnius belangerii و euryglossa orientalisاندازه گیری شد. نمونه های رسوب و ماهی از پنج خور اصلی خور موسی برداشت شد. نمونه های رسوب و بافت ابتدا در آون خشک شده سپس با اسید نیتریک و مخلوط اسید نیتریک و پرکلریک توسط hot plate هضم شدند. غلظت فلزات سنگین با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. به طور کلی میانگین غلظت فلزات کادمیوم، کبالت، مس، نیکل و سرب در نمونه برداری به ترتیب 41/0، 76/20، 78/14، 76/54 و 73/3 در رسوب، 10/1، 05/1، 32/16، 25/2 و 49/2 در بافت کبد گونه l. abu، 99/2، 78/0، 87/8، 27/2 و 80/2 در بافت کبد گونه j. belangerii و 07/2، 89/0، 332، 34/2 و 78/2 در بافت کبد گونه e. orientalis بود. غلظت فلز کبالت در بافت ماهیچه پاینتر از حد تشخیص دستگاه بود. میانگین غلظت فلزات کادمیوم، مس، نیکل و سرب به ترتیب 22/0، 15/2، 27/1 و 64/1 در بافت ماهیچه گونه l. abu، 15/0، 30/1، 87/1 و 08/2 در بافت ماهیچه j. belangeriiو 16/0، 78/1، 39/2 و 65/1 در بافت ماهیچه گونه e. orientalis مشاهده شد. غلظت کلیه فلزات مورد مطالعه در طی دو فصل نمونه برداری در بافت کبد نسبت به ماهیچه بیشتر بود (p<0.05). اختلاف معنی داری نیز بین هر سه گونه مورد مطالعه از نظر تجمع فلزات سنگین مشاهده شد.حال آنکه به استثنای فلز سرب غلظت فلزات در رسوب اختلاف معنی داری در فصول زمستان و تابستان نشان نداد. علاوه بر این نتایج نشان داد که به طور کلی اختلاف فصلی معنی داری بین غلظت برخی از فلزات در بافت های کبد و ماهیچه ماهی ها وجود دارد. نتایج آزمون آماری رگرسیون نشان داد که به استثنای چند مورد بین غلظت فلزات در بافت های هیچکدام از ماهی ها مورد مطالعه و رسوب همبستگی معنی داری مشاهده نشد. عواملی از قبیل اختلاف در رژیم های غذای، زیستگاه و فصل می توانند دلیل اختلاف بین غلظت فلزات بین گونه ها باشد. نهایتاً در نتیجه مقایسه غلظت فلزات در بافت عضله ماهی و رسوبات با استانداردهای جهانی و منطقه نیز مشاهده شد که غلظت فلز کادمیوم، مس و سرب در رسوبات از استانداردهای erl، erm و pel پایینتر می باشند در حالی که به استثنای فلز سرب غلظت فلزات کادمیوم و مس در محدوده تعیین شده به وسیله isqg بود. از طرف دیگر نیز مشاهده شد که غلظت فلز نیکل در رسوبات از تمام استانداردها بالاتر می باشد. غلظت فلز کادمیوم در گونه l. abu در محدوده ی استاندارد ec و غلظت فلز سرب در گونه j. belangerii درمحدوده تعیین شده به وسیلهwho ، ec و germany می باشند