مدل سازی مکانی بارش ایران

تعامل عمیق و پیچیده بین بارش و عوامل مکانی سبب شده است که مکان به عنوان پدیدهای تاثیر گذار بر عنصر بارش مطرح شود. در این پژوهش با توجه به این تعامل تلاش شد با استفاده از روش های آماری میزان تاثیر گذاری عوامل مکانی (طول جغرافیایی، عرض جغرافیایی، ارتفاع، شیب و جهت دامنه ها ) بر بارش ها تبیین و بهترین مدلی که این تاثیرگذاری را نشان می دهد، مشخص گردد. این پژوهش با استفاده از داده های بارش روزان? 333 ایستگاه همدید و اقلیم شناسی در گستره ایران که طول دور? آماری بیش از 20 سال (1363- 1383) داشته اند، صورت گرفته است. در این تحقیق ویژگی های بارش ایران از دو جنبه ویژگی های زمانی و ویژگی های مکانی مورد توجه قرار گرفت. در مبحث ویژگی های زمانی روند بارش، تعیین مهمترین ماه بارشی و احتمال وقوع بارش ها با تداوم 1 تا 7 روز مورد بررسی قرار گرفت و بر اساس آن مشخص گردید که در سطح اطمینان 99 درصد آذر ماه دارای روند افزایش بارش است. برای تعیین مهمترین ماه بارشی و احتمال وقوع بارش ها با تداوم 1 تا 7 روز از تکنیک مولفه های اصلی بهره گرفته شد و بر اساس نتایج حاصل از این تکنیک آذر ماه مهمترین ماه بارشی تعیین شد. برای احتمال وقوع بارش ها با تداوم 1 تا 7 روز 3 الگو در گستره ایران تعیین شد. در بررسی ویژگی های مکانی بارش با استفاده از فراسنج های مکانی(مرکز ثقل و بیضی استاندارد و فاصله استاندارد) معلوم شد که مرکز ثقل در بارش سالانه در مختصات شمالی و شرقی قرار دارد و در ماه های گرم به سمت عرض های شمالی و غربی حرکت و با شروع فصول سرد به عرض های جنوبی تر و شرقی تر حرکت می کند. همچنین جابه جایی جنوب به شمال این مرکز از جابه جایی غرب به شرق آن بیشتر است. از تحلیل نمودارهای همبستگی مورن نیز معلوم شد که همبستگی مکانی در بارش هایی فصول سرد بیشتر است که این امر نشات گرفته از وسعت بیشتر دامنه فعالیت سامانه های بارشی در فصول سرد در ایران است. واریوگرام های ماهانه و سالانه بارش نیز وجود همبستگی مکانی و ساختار قوی در فواصل نزدیک در بارش های فصل سرد را نشان می دهد. بررسی تاثیرات عوامل مکانی بر بارش در دو مقیاس ماهانه و سالانه صورت پذیرفت. ازنتایج حاصل از قیاس روش های رگرسیونی(رگرسیون کلی، رگرسیون ریج، رگرسیون ناحیه ای و رگرسیون موزون جغرافیایی) مشخص گردید که روش رگرسیون موزون جغرافیایی تبیین بهتری از بارش ها دارد. با استفاده از تحلیل خوشه ای عوامل موثر مکانی دربارش سالانه گستره ایران نیز تعیین شد. کلمات کلیدی: مدل سازی ،تغییرات مکانی ،رگرسیون چند متغیره ،کریگینگ.