تأثیر کاربرد باکتری های محرک رشد و حل کننده فسفات بر برخی از خصوصیات مورفولوژیکی و عملکرد دو رقم گندم

به منظور بررسی اثر کاربرد باکتری های محرک رشد و حل کننده فسفات بر برخی از خصوصیات مورفولوژیکی و عملکرد دو رقم گندم، آزمایشی در سال 1387 و 1388 ( سال اول در مزرعه تحقیقاتی، سال دوم در گلخانه) اجرا شد. آزمایش مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل کود فسفره در سه سطح (0، 60 و 120کیلو گرم در هکتار) و کود بیولوژیک حل کننده فسفات در دو سطح (عدم کاربرد و کاربرد) بود. آزمایش گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل کود بیولوژیک (عدم کاربرد، فسفات بارور 2، نیتروکسین و سوپرنیتروپلاس)، کود نیتروژن در سه سطح (0، 75 و 150 کیلو گرم در هکتار) و کود فسفره در سه سطح (0، 60 و 120 کیلو گرم در هکتار) بود. نتایج آزمایش مزرعه ای نشان داد که عملکرد کاه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و شاخص برداشت تحت تأثیر تیمار کود فسفره قرار گرفتند. اثر ساده کود بیولوژیک نیز بر صفات عملکرد دانه، عملکرد کاه و عملکرد بیولوژیک معنی دار بود. اثر متقابل کود بیولوژیک و کود فسفره بر صفت وزن هزار دانه اختلاف معنی داری را نشان داد. براساس جدول مقایسه میانگین، در تیمار کود فسفره بالاترین عملکرد دانه (373 گرم در متر مربع) در مصرف 60 و 120 کیلو گرم در هکتار مشاهده گردید. در تیمار کود بیولوژیک بالاترین عملکرد دانه (8/365 گرم در متر مربع) تلقیح با کود بیولوژیک فسفاته مشاهده شد. همچنین عملکرد دانه بیشترین همبستگی را به ترتیب با عملکرد کاه (**90/0=r) و عملکرد بیولوژیک (**87/0=r) دارا بود. کاربرد باکتری های حل کننده فسفات بر صفات مورفولوژیک گیاه (ارتفاع، قطر ساقه و تعداد گره) نیز اثر مثبتی داشته است. ارتفاع بوته گندم در کاربرد کود بیولوژیک افزایش معنی داری نسبت به شاهد (عدم تلقیح) داشته است. کود فسفر نیز بر ارتفاع تأثیر گذار بوده به طوری که بالاترین ارتفاع در تیمار کودی 60 و 120 کیلو گرم در هکتار مشاهده شد. نتایج آزمایش گلخانه ای نشان داد کود بیولوژیک، کود نیتروژن و کود فسفر بر صفات تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد کاه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی دار بود. اثر متقابل کود بیولوژیک و کود شیمیایی نیتروژن بر عملکرد دانه اثر مثبت و معنی داری داشت. بالاترین عملکرد دانه در تیمار کاربرد همزمان 75 کیلو گرم در هکتار کود نیتروژن و استفاده از نیتروکسین به دست آمد. بر اساس جدول مقایسه میانگین بالاترین عملکرد کاه در زمان مصرف 150 کیلو گرم نیتروژن به دست آمد. همچنین بالاترین عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در تیمار کاربرد نیتروکسین حاصل شد. با توجه به ضریب همبستگی صفات، عملکرد دانه بیشترین همبستگی را با عملکرد بیولوژیک (**85/.=r) دارا بود. همچنین عملکرد دانه با تعدا دانه در سنبله (**73/0=r)، وزن هزار دانه (**68/0=r)، عملکرد کاه (**56/0=r) و شاخص برداشت (**69/0=r) همبستگی مثبت و معنی داری نشان داد.