بررسی نقش بازار فرابورس در توسعه بازار سرمایه ایران

توسعه بازار سرمایه از طریق گسترش بازارهای مالی متنوع، یکی از ابزارهای مشارکت گسترده اشخاص (اعم از حقیقی و حقوقی) در ارکان اقتصادی و توسعه ای کشور و جذب نقدینگی های سرگردان جامعه است. در این راستا، بازارهای فرابورس از پدیده های جدیدی است که با ویژگی های منحصر بفردی، در محیط بازار سرمایه و در کنار بورس اوراق بهادار مطرح گردیده و در مرکز سیستم مالی در طی دهه های اخیر قرار گرفته اند. در ایران نیز با توجه به الزامات برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، سند چشم انداز و توسعه بازار سرمایه، بازار فرابورس ایران راه اندازی شد. از این رو، با توجه به ضرورت و اهمیت بازارهای فرابورس در محیط بازار سرمایه، تحقیق حاضر به بررسی نقش بازار فرابورس در توسعه بازار سرمایه ایران با استفاده از متغیرهای ارزش سرمایه بازار، نقدشوندگی (سنجش معیارهای دوره گردش سهام، پراکندگی قیمت سهام، ارزش معاملات، تعداد دفعات معاملات و تعداد روزهای توقف معاملات سهام) و کیفیت بازار (معیارهای شفافیت معاملاتی، هزینه معاملاتی، نوآوری معاملاتی و گسترش فرهنگ سهامداری) می پردازد. تحقیق حاضر، یک تحقیق کاربردی و از نوع تحقیقات توصیفی – پیمایشی است. در این تحقیق برای بررسی نقش بازار فرابورس در توسعه کمی بازار سرمایه ایران، عملکرد یکساله ی آن (6 مهر 1388 لغایت 8 مهر 1389) از جنبه ی ارزش سرمایه و نقدشوندگی بازار در طی دوره های هفتگی با استفاده از آمار توصیفی (نمودار خطی و خط روند) سنجیده شد. برای بررسی نقش بازار فرابورس در توسعه کیفی بازار سرمایه ایران، به روش سرشماری و از طریق پرسشنامه –که ضریب آلفای کرونباخ بمیزان 87/0 بدست آمد-، دیدگاه تمامی سهامداران نهادی (24 سهامدار نهادی که سهام چهار شرکت پذیرفته شده را خریداری کرده بودند) و کارگزاران (66 کارگزار) بازار فرابورس با استفاده از آزمون رتبه علامت دار ویلکاکسون تک نمونه ای به کمک نرم افزار minitab تحلیل شد. همچنین برای تبیین بیشتر تاثیر بازار فرابورس در توسعه بازار سرمایه ایران، به بررسی مقایسه ای عملکرد بازار فرابورس ایران با بورس اوراق بهادار تهران از جنبه ی رشد ارزش سرمایه و نقدشوندگی بازار در دوره های هفتگی بازه زمانی مورد بررسی، برای تمامی شرکت ها و صنایع مشابه بازار فرابورس، با استفاده از آزمون ناپارامتریک من-ویتنی با کمک نرم افزار spss پرداخته شد و در برخی موارد تطبیقی نیز با بازارهای فرابورس و بورس کشور کره صورت گرفت. نتایج بدست آمده از بررسی عملکرد یکساله، حاکی از این است که بازار فرابورس ایران به لحاظ کمی نتوانسته نقش موثری در توسعه بازار سرمایه ایفا نماید؛ در حالیکه برخلاف بعد کمی، از دیدگاه کارگزاران و سهامداران فرابورسی، بازار فرابورس باعث بهبود کیفی بازار سرمایه ایران می شود. همچنین نتایج بدست آمده از مقایسه ی عملکرد بازار فرابورس ایران با بورس اوراق بهادار تهران نشان می دهد که بین رشد متوسط ارزش سرمایه بازار فرابورس ایران و بازار بورس اوراق بهادار تهران و نقدشوندگی آنها، تفاوت معناداری وجود داشته و رشد بازار فرابورس ایران بیشتر ار بورس اوراق بهادار تهران بوده ولی نقدشوندگی آن کمتر است. در راستای بررسی ها و تحلیل های بدست آمده می توان گفت که بازار فرابورس ایران، بازاری با پتانسیل بالا است که می تواند تغییرات شگرفی را در بازار سرمایه ایران ایجاد کند.