بررسی عملکرد زنجیره عرضه کلزا در استان بوشهر

بر اساس آخرین آمارها، بیش از هفتاد درصد روغن خوراکی مورد نیاز کشور از طریق واردات تأمین می گردد. در یک دهه گذشته با کشت انواع دانه های روغنی تلاش زیادی جهت نیل به خودکفایی در تولید روغن صورت پذیرفته است. یکی از این دانه های روغنی کلزاست. ویژگی های زیست شناختی گیاه کلزا و سازگاری آن با شرایط مختلف آب و هوایی، زمینه مناسبی برای کشت این محصول در استان بوشهر ایجاد نموده است. با این وجود، پس از گذشت هفت سال از کشت اولین دانه کلزا در مزارع استان، سطح زیر کشت، تولید و عملکرد آن دچار نوسانات بسیاری بوده است. با توجه به وجود بازار فروش مطمئن داخلی، توجه خاص به مسائل و مشکلات تولید و عرضه کلزا و برنامه ریزی برای مقابله با این مسائل و مشکلات، می تواند درآمد پایدار برای زارعین آن در استان را تضمین و مقداری از نیاز کشور به دانه های روغنی را تأمین کند. در همین راستا، در قالب این پژوهش، با هدف ارائه پیشنهادات و راهکارهایی برای بهبود تشکیلات و فرآیندهای مرتبط با کلزا، به ارزیابی زنجیره عرضه کلزا در استان بوشهر با استفاده از روش های تحلیلی - ماتریسی space و swot پرداخته شد. جهت این امر، با بررسی تک تک اجزای زنجیره عرضه از مرحله عرضه نهاده ها تا تحویل محصول فرآوری شده به مصرف کننده، نقاط ضعف و قوت و فرصت ها و چالش ها، در ماتریسهای ویژه، طبقه بندی و راهکارهایی برای رفع ضعف ها، مقابله با چالش ها و استفاده از نقاط قوت و فرصت ارائه گردید. پس از آن عملکرد زنجیره عرضه کلزا در استان بوشهر به صورت مشروح مورد ارزیابی قرار گرفت و راهبردهای دارای اولویت، در دو دسته راهبردهای کلان و راهبردهای خرد بیان شد. یافته ها حاکی از آن است که مهمترین ضعف ها و مشکلات زنجیره عرضه کلزا در استان بوشهر، محدودیت های اقلیمی مانند فصل گرم طولانی و کمبود منابع آبی، ضعف در برنامه ریزی، سطح پایین حمایت مالی و اعتباری از سوی دولت، فراهم نبودن زیرساخت ها، نبود ماشین آلات تخصصی مورد نیاز، عقب ماندگی بازار عرضه نهاده ها، خرد بودن اکثر اراضی زیرکشت، استفاده غیراصولی از کودها و سموم، سیستم آموزشی و ترویجی ناکارآمد و عدم انگیزش برای کشاورزان هستند. در نهایت، تحول و ساماندهی نهادهای برنامه ریزی، ترویجی و آموزشی مرتبط با کلزا، ارتقای سطح حمایت مالی و اعتباری نهادهای دولتی و تدوین دستورالعمل اختصاصی کشت کلزا برای استان بوشهر به عنوان بهترین راهبردها پیشنهاد گردیدند.