برآورد تبخیر-تعرق واقعی با استفاده از تکنیک سنجش از دور در سطح شبکه های آبیاری

در شبکه های آبیاری و زهکشی به دلیل پراکندگی مزارع، وسعت اراضی، تنوع کشت و مسافت بین محل استحصال تا نقطه تحویل آب، تعیین میزان واقعی آب آبیاری شبکه، مدیریت آن و همچنین برنامه ریزی آبیاری در شبکه آسان نمی باشد. یکی از روش ها برای مدیریت هرچه بهتر آب در شبکه های آبیاری برآورد تبخیر-تعرق واقعی شبکه است. استفاده از مدل های مرسوم در برآورد تبخیر تعرق واقعی به علت نقطه ای بودن اطلاعات هواشناسی و عدم در نظر گرفتن تنش های آبی و محیطی از دقت پایینی برخوردار است. امروزه با پیشرفت تکنولوژی ماهواره ها, امکان برآورد تبخیر-تعرق حقیقی با استفاده از تکنیک سنجش از دور در سطح وسیع فراهم شده است. در این تحقیق ضمن بررسی آمار 15 ساله هواشناسی، سال های 1386، 1379 و 1374 به عنوان سال هایی با بارش زیاد، کم و متوسط طی سال های بررسی شده انتخاب و علاوه بر پارامترهای مختلف از جمله شاخص گیاهی ndvi، میزان تبخیر-تعرق واقعی و پتانسیل شبکه آبیاری آبشار اصفهان (شامل دو شبکه آبشار سمت چپ و آبشار سمت راست) با استفاده از تصاویر ماهواره نوا و به کارگیری الگوریتم بیلان انرژی در سطح زمین (سبال) برای این سه سال برآورد گردید. نتایج نشان داد که میزان تبخیر-تعرق پتانسیل در سال 1379 به عنوان سال کم بارش به بیشترین میزان خود (5/9 میلی متر در روز) رسیده است و میزان تبخیر-تعرق واقعی بیشترین مقدار خود را (60/7 میلی متر در روز) در سال 1386 به عنوان سال مرطوب نشان می دهد. با مقایسه نتایج تبخیر-تعرق به دست آمده از اطلاعات ماهواره ای (روش سنجش از دور) با دو روش برآورد تبخیر-تعرق زمینی با استفاده از اطلاعات هواشناسی (هارگریوز و پنمن فائو 56) در سه سال مورد مطالعه، مشاهده شد نتایج به دست آمده از روش سنجش از دور مطابقت خوبی با برآوردهای حاصل از روش های محاسباتی زمینی و نقطه ای داشته که نشان دهنده امکان استفاده از تکنیک سنجش از دور به عنوان روشی نوین برای تخمین تبخیر-تعرق در سطوح مختلف مزرعه و شبکه های آبیاری می باشد. در نهایت شاخص شدت رشد توده زنده گیاهی محاسبه شد و با استفاده از اطلاعات حاصل از آن و اطلاعات تبخیر-تعرق واقعی، به عنوان نمادی از عملکرد محصولات منطقه کشت و میزان آب مصرفی آن ها به برآورد سودمندی آب در حوضه مطالعاتی مورد نظر پرداخته شد که نتایج حاکی از پایین بودن میزان سودمندی آب در منطقه بود. میزان شاخص سودمندی آب طی سه سال مورد مطالعه روند متناسبی با میزان بارش در منطقه آبشار را نشان داد، به نحوی که در هر سالی که بارش کم تر بود از میزان سودمندی سالانه آب در منطقه نیز کاسته شد. به طور کلی می توان به این نکته اشاره کرد که استفاده از روش سنجش از دور این امکان را فراهم می نماید که بتوان میزان تبخیر-تعرق واقعی را در نقاط مختلف شبکه در سطح وسیع پایش و تعیین نمود. همچنین با برآورد میزان آب مورد نیاز (تبخیر-تعرق واقعی) در نقاط مختلف شبکه می توان نسبت به توزیع مناسب آب در سطح شبکه و بهبود مدیریت آبیاری اقدام نمود که تأثیر به سزایی در مدیریت بهینه مصرف آب در شبکه دارد.