ارزیابی تکنیک های مختلف در کاربرد سم ایمیداکلوپرید بر روی فعالیت تغذیه ای و مرگ و میر موریانه microcerotermes diversus (silvestri) (isoptera:termitidae) در شرایط آزمایشگاهی

بررسی ها نشان می دهد که مهم ترین موریانه از لحاظ ایجاد خسارت اقتصادی در استان خوزستان گونه microcerotermes diversus (silvestri) می باشد. به طور کلی به دلیل زندگی مخفی موریانه های زیرزمینی تعیین و اجرای روش های موثر کنترل آن ها با مشکلاتی همراه بوده و بایستی بررسی دقیق صورت گیرد. در گذشته از حشره کش های کلره برای کنترل موریانه ها در سطح وسیع استفاده شده و بسیار موثر بوده است، اما این سموم در خاک پایدار هستند و پایداری آن ها مشکلات زیست محیطی فراوانی را ایجاد کرده است. نئونیکوتینوئیدها گروهی از ترکیبات شیمیایی حشره کش هستند که به تازگی در غالب برنامه های کنترل آفات معرفی شده اند. نقطه اثر این ترکیبات در حشرات مشابه نیکوتین است اما بسیار قوی تر بوده و برای انسان خطر کمتری دارد. در این تحقیق ایمیداکلوپرید یک سم از گروه نئونیکوتینوئیدها در 3 فرمولاسیون پودر (برای پاشیدن)، محلول (تهیه شده از ماده تکنیکال) و طعمه مسموم استفاده شده است. برای فرمولاسیون پودر از غلظت های 0005/0 – 1/0 گرم استفاده شد. آزمون های انتخابی، غیر انتخابی و تعیین سمیت تماسی-گوارشی در بستری از خاک حاوی غلظت های مختلف پودر سم انجام گرفت. با افزایش غلظت، مرگ و میر افزایش و تغذیه کاهش یافت. در غلظت های بالا بازدارندگی تغذیه ای مشاهده شده و تغذیه به صفر رسید. در غلظت های 0005/0 و 001/0 گرم طی 5-7 روز، مرگ و میر به 50% رسید که نشان? دهنده تاثیر سم به صورت گوارشی است. در غلظت های 005/0، 01/0 و 05/0 گرم، 100% مرگ و میر پس از 5 تا 7 روز به وقوع پیوست و سم به صورت تماسی-گوارشی اثر کرد در حالی که در غلظت 1/0 گرم به علت تاثیر سم به صورت تماسی پس از گذشت 2 روز همه موریانه ها تلف شدند. برای بررسی امکان انتقال سم از طریق تغذیه دهان به دهان بین موریانه های کارگر، آزمون انتقال سم به روش دهنده- گیرنده در 3 نسبت 1:1 (1 موریانه سمی: 1 موریانه غیر سمی)، 1:5 (1 موریانه سمی: 5 موریانه غیر سمی) و 1:10 (1 موریانه سمی: 10 موریانه غیر سمی) طی 14 روز انجام شد. با توجه به افزایش مرگ و میر موریانه های تیمار نشده (غیر سمی) با افزایش غلظت، انتقال سم صورت گرفت. در آزمون های صورت گرفته برای فرمولاسیون محلول حدود غلظتی 5- 5000 پی پی ام در نظر گرفته شد. با افزایش غلظت سم، در آزمون های انتخابی و غیر انتخابی مرگ و میر افزایش داشت در حالیکه تغذیه کاهش داشته و در غلظت های بالا به صفر رسید. در غلظت های 5، 25و 50 پی پی ام سم به صورت گوارشی اثر نمود. تاثیر سم در غلظت های 250 و 500 پی پی ام به صورت تماسی-گوارشی و در غلظت های 1000 و 5000 پی پی ام به صورت تماسی بود. آزمون انتقال سم برای فرمولاسیون محلول نیز در 3 نسبت 1:1 (5 موریانه سمی: 5 موریانه غیر سمی)، 1:5 (5 موریانه سمی: 25 موریانه غیر سمی) و 1:10 (5 موریانه سمی: 50 موریانه غیر سمی) انجام شد. با افزایش غلظت مرگ و میر موریانه های غیر سمی افزایش یافت.?در تهیه طعمه مسموم از 3 ماده مختلف (چوب راش، چوب ایرانی و باگاس) استفاده شد و غلظت های 25، 50 و 100 پی پی ام از سم مورد استفاده قرار گرفت. در آزمون های انتخابی از چوب و کاغذ صافی استفاده شد. موریانه ها به طور محسوسی طعمه مسموم را برای تغذیه به چوب و کاغذ صافی ترجیح دادند و با افزایش غلظت مرگ و میر آنها نیز افزایش یافت و به بیشترین حد خود در غلظت 100 پی پی ام رسید. بنابر این برای تهیه طعمه استفاده از غلظت 100 پی پی ام پیشنهاد می شود در هیچ یک از غلظت ها بازدارندگی تغذیه ای مشاهده نشد. آزمون انتقال سم در 3 نسبت 1:1(5 موریانه سمی: 5 موریانه غیر سمی)، 1:5 (5 موریانه سمی: 25 موریانه غیر سمی) و 1:10 (5 موریانه سمی: 50 موریانه غیر سمی) صورت گرفت. با افزایش غلظت مرگ و میر در موریانه های غیر سمی افزایش یافت که نشان دهنده انتقال موفقیت آمیز این سم می باشد. در همه فرمولاسیون ها سم ایمیداکلوپرید به صورت غیر دورکننده عمل نمود. با توجه به نتایج به دست آمده در این تحقیق می توان سم ایمیداکلوپرید را به عنوان یک سم غیر دور کننده و موثر برای مبارزه با موریانه های زیر زمینی وایجاد حفاظت موثر از ساختمان ها در ایران پیشنهاد نمود.