مقایسه مثل های فارسی با ترکی آذری

مثل ها و سخنان نغز و حکیمانه حاصل تجربه های نیاکان یک فرهنگ است. از روی امثال موجود در یک زبان می توان به تفکرات گذشته و جاری میان یک ملت یا قوم پی برد، ویژگی های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایشان را بررسی کرد و موارد تشابه و تفاوت میان فرهنگ ها را درک نمود. سرزمین پهناور ایران که مهد پرورش زبان پارسی است، دارای امثال و سخنان حکیمانه و کهن بسیاری است. در این سرزمین، زبان ها و گویش هایی نیز وجود دارند که با توجه به همجواری از یکدیگر تأثیر پذیرفته اند. از جمله این زبان ها، زبان ترکی آذری است که در منطقه آذربایجان، زنجان و برخی مناطق ایران بدان تکلم می شود. آذربایجان و ارّان از دیرباز در گهواره تمدن کهن ایران پرورش یافتند و به زبان آذری که یکی از شاخه های زبان فارسی است، تکلم می کرده اند. پس از روی کار آمدن سلجوقیان و ورود ایلات ترک به نجد ایران، ترکان تا پایان دوره مغول در شهرها و آبادی های آن مناطق نفوذ کردند و از دوره صفوی زبان ترکی قوت گرفت و کم کم ترکی جای زبان آذری را گرفت و این زبان به ترکی آذری معروف شد. این زبان به خاطر تأثیری که از فارسی گرفته تفاوت های بسیاری با ترکی اصیل دارد. در این تغییر زبانی نه تنها کلمات بلکه امثال، تعبیرات و اصطلاحات بسیاری نیز از فارسی به ترکی آذری راه یافته است. در این جستار، نگارنده به مقایسه امثال زبان فارسی و ترکی آذری پرداخته و در ابتدا مثل های فارسی را با تکیه بر کتاب امثال و حکم دهخدا بررسی و موضوع بندی کرده و سپس موارد مشابه این مثل ها را از منابع مکتوب ترکی آذری استخراج کرده است. در ادامه با تحلیل امثال مشابه استخراج شده، میزان تأثیر و تأثر این دو زبان را هم از لحاظ محتوا و هم ساختار مورد بررسی قرار داده است و این نتیجه حاصل شده که امثال ترکی آذری در موارد بسیاری از فارسی تأثیر پذیرفته است. واژگان کلیدی: فارسی، ترکی آذری، مقایسه، مثل