اثر نر تلاقی گر بر روی صفات تولیدمثل گاوهای هلشتاین ایران

در مطالعه حاضر، اثر نر تلاقی گر (service sire)بر صفات تولید مثل گاوهای هلشتاین ایران، شامل سخت زایی (calving difficulty)، وزن گوساله متولد شده (birth weight)، فاصله بین تلقیح تا آبستنی (first service to conception) و نرخ عدم بازگشت به فحلی مجدد در 56 روزگی(first service non-return rate to 56 days) مورد بررسی قرار گرفت. داده های مورد استفاده مربوط به رکوردهای جمع آوری شده بین سال های 1346 الی 1388 توسط مرکز اصلاح نژاد کشور بودند. این داده ها، با استفاده از مدل حیوان با روش حداکثر درستنمایی محدود شده(restricted maximum likelihood) و نرم افزار dmu تجزیه و تحلیل شدند. با و بدون در نظر گرفتن اثر نر تلاقی گر، 6 مدل حیوانی مختلف برازش شد. مدل 1 شامل فقط اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم حیوان ( ) بود. در مدل 2، اثر محیطی نر تلاقی گر ( ) به مدل 1 اضافه شد. مدل 3 شامل اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم و ژنتیکی افزایشی نر تلاقی گر ( ) با فرض کوواریانس بین اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم و ژنتیکی افزایشی نر تلاقی گر مساوی صفر ( ) بود. در مدل 4، که مشابه مدل 3 بود، این اثر مخالف با صفر (0 ? ) فرض شد. مدل 5، شامل هر دو اثر محیطی و ژنتیکی افزایشی نر تلاقی گر همراه با اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم بدون کوواریانس اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم و ژنتیکی افزایشی نر تلاقی گر و مدل 6 با فرض کوواریانس اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم و ژنتیکی افزایشی نر تلاقی گر مخالف صفر بود. لگاریتم درستنمایی این مدل ها با استفاده از آزمون نسبت درستنمایی (likelihood ratio test) مقایسه شده و مناسب ترین مدل پیشنهاد شد. برای صفت سخت زایی، علی رغم پایین بودن اثر وراثت پذیری (02/0 = )، نسبت واریانس محیطی نر تلاقی گر به واریانس فنوتیپی (0024/0 = )، نسبت واریانس ژنتیکی نر تلاقی گر به واریانس فنوتیپی (0024/0 = ) مدل 6 مناسب بود. بر اساس این مدل همبستگی اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم و نر تلاقی گر مثبت و 59/0 برآورد شد. برای صفت وزن گوساله متولد شده نیز ، علاوه بر اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم (13/0 = )، اثر محیطی نر تلاقی گر (008/0 = )، اثر ژنتیکی نر تلاقی گر (0204/0 = ) با فرض وجود اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم و نر تلاقی گر (78/0= ) اهمیت (مدل 6) داشتند. برای صفت نرخ عدم بازگشت به فحلی مجدد در 56 روزگی، هیچ یک از آثار محیطی یا ژنتیکی نر تلاقی گر اهمیت نداشتند. برای این صفت وراثت پذیری مستقیم نزدیک به صفر (002/0) برآورد شد و برای صفت فاصله بین آخرین تلقیح تا آبستنی مجدد عوامل موثر بر آن ، اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم (013/0 = ) و اثر ژنتیکی نر تلاقی گر (002/0= ) بودند (مدل3). به طور کلی، نتایج بررسی حاضر به وضوح اثر نر تلاقی گر را بر اکثر صفات تولید مثل را از لحاظ آماری نشان می دهد اما با توجه به مقادیر بسیار کم آنها پیشنهاد می شود در برآورد مولفه های واریانس و کواریانس ژنتیکی مدل ساده حیوان (وجود فقط اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم) در نظر گرفته شود.