توزیع شکل های شیمیایی روی و رفتار رهاسازی آن در خاک های زیر کشت گندم استان گلستان

چکیده رهاسازی روی فاکتور مهمی در تعیین قابلیت دسترسی روی در خاک های آهکی است. به منظور تعیین الگوی آزاد شدن روی، سینتیک آزاد شدن روی از ?? نمونه خاک جمع آوری شده از استان گلستان با ویژگی های متفاوت با استفاده از محلول دی اتیلن تری آمین پنتا استیک اسید (dtpa) مطالعه گردید. معادلات سینتیکی مختلف (مرتبه صفر، دیفیوژن پارابولیکی، الوویچ ساده شده و تابع توانی) برای توصیف سرعت رهاسازی روی از خاک بوسیله محلول dtpa استفاده شدند. مقایسه ضرایب تبیین (?r) و خطاهای معیار تخمین (se) نشان داد که معادله های تابع توانی، الوویچ ساده شده و مرتبه اول به نحو قابل قبولی رهاسازی روی را توصیف کردند درحالی که معادله مرتبه صفر قادر به توصیف سینتیک آزاد شدن روی از خاکها نبود. هرچند معادله مرتبه اول نیز قادر به توصیف مناسب رهاسازی روی در زمان های کوتاه نبود. الگوی آزاد شدن روی بر پایه معادله دیفیوژن پارابولیکی نشان داد که سرعت رهاسازی روی در ? ساعت ابتدایی بالاتر بوده و بوسیله یک سرعت آزاد شدن کندتر ادامه یافت که این امر بیانگر وجود دو مکانیسم مختلف در روند رهاسازی است. این نتیجه می تواند موفقیت آزمون خاک dtpa در پیش بینی قابلیت دسترسی روی در خاکهای آهکی را توضیح دهد. رابطه بین پارامترهای معادله ی تابع توانی و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک ها نیز بررسی شد. بین مقدار روی قابل استخراج با dtpa و درصد رطوبت اشباع (sp)، درصد کربن آلی و ظرفیت تبادل کاتیونی خاک ها، همبستگی مثبت و معنی داری در سطح یک درصد وجود داشت. شناخت شکل های مختلف روی در خاک، اطلاعات مفیدی برای ارزیابی وضعیت روی و نیز حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه در اختیار می گذارد. به منظور کسب چنین اطلاعاتی، روی کل و توزیع آن در شکل های مختلف در ?? نمونه خاک زیر کشت گندم استان گلستان به روش عصاره گیری دنباله ای تعیین و رابطه این شکل ها با یکدیگر و با ویژگی های خاک مطالعه شد. میزان روی کل ?/?07 تا ?/??7 میلی گرم بر کیلوگرم خاک به دست آمد. مقدار روی متصل به مواد آلی ? درصد، روی محلول + تبادلی حدود ??/0، روی متصل به اکسیدهای منگنز ???/0، روی متصل به کربنات ها ?/0، روی متصل به اکسیدهای آهن متبلور ???/??، روی متصل به اکسیدهای آهن بی شکل ??/? و روی باقیمانده حدود ??/?7 درصد مجموع شکل های اندازه گیری شده را تشکیل دادند.