استفاده از dna کلروپلاستی در بررسی روابط فیلوژنتیک جنس پسته

پسته یکی از گیاهان باغی مهم و اقتصادی است که تولید آن در کشور سابقه تاریخی و طولانی دارد. با توجه به معرفی ایران به عنوان یکی از مراکز تنوع و پیدایش این گیاه و اهمیت اقتصادی آن، همچنین ابهاماتی که در مورد موقعیت دقیق برخی ژنوتیپ‏های وحشی پسته ایران و نقش آنها در روند تکاملی گونه های جنس پسته وجود دارد، تعیین روابط خویشاوندی ژنوتیپ‏های مختلف پسته ضروری به نظر می رسد تا بتوان از این اطلاعات در تصمیم گیری برای برنامه‏های اصلاحی پسته استفاده کرد. ژنوم کلروپلاستی به دلیل حفاظت شدگی در اندازه، ساختار و محتوای ژنی برای بررسی روندهای تکاملی در سطوح مختلف تاکسونومیکی مناسب می باشد. بنابراین در این پژوهش به منظور بررسی روابط تکاملی و خویشاوندی گونه های پسته ایران، از دو ناحیه غیرکد شونده کلروپلاستی trnc-trnd و atpb-rbcl استفاده گردید. نواحی کلروپلاستی مورد بررسی با جفت آغازگرهای اختصاصی تکثیر گردید و محصولات pcr همسانه سازی و توالی-یابی شدند. در بررسی ناحیه trnc-trnd، سه ناحیه ریزماهواره ای شناسایی شد که طراحی آغازگر از نواحی اطراف آن می تواند منجر به معرفی نشانگر ریزماهواره کلروپلاستی در گونه های پسته گردد. براساس مجموعه داده حاصل از دو ناحیه trnc-trnd و atpb-rbcl، ژنوتیپ های وحشی جنس پسته از گونه p.vera تفکیک شدند و ارقام اهلی ایرانی ، سوریه ای، آمریکایی و ترکیه‏ای در یک گروه قرار گرفتند. ارتباط نزدیک ژنوتیپ های اهلی خارجی با ارقام تجاری ایرانی و همچنین خویشاوندی ژنتیکی نزدیک آنها به ژنوتیپ وحشی سرخس در دندروگرام به دست آمده، علاوه بر تأیید سرخس به عنوان یک ژنوتیپ تأثیرگذار در روند تکاملی پسته های اهلی، فرضیه معرفی ایران به عنوان یکی از مراکز تنوع پسته و خاستگاه احتمالی این گیاه را تقویت می نماید. در این تحقیق، ژنوتیپ بنه به پسته خنجوک ارتباط ژنتیکی نزدیک تری نسبت به p.vera نشان داد. نتایج به دست آمده نشان داد که ناحیه trnc-trnd توانایی بیشتری در تفکیک گونه های پسته از یکدیگر نسبت به ناحیه atpb-rbcl دارد و می توان از آن برای تعیین روابط خویشاوندی گونه‏های پسته استفاده کرد.