آیات قیامت در قرآن از منظر نظریه ساخت گرایی ( با تأکید بر سوره حاقه)

با گسترش مطالعات میان رشته ای، زبان شناسی به عنوان دانشی که کاربرد های مختلفی در علوم انسانی دارد، در حوزه پژوهش های قرآنی نیز، جایگاه ویژه ای یافت. یکی از رویکرد های زبان شناختی مطالعات قرآنی، ساخت گرایی است. ساختار به معنای چارچوب تعیین کننده مناسبات درونی اجزای یک اثر است. فهم ساختار، جهت فهم عمیق متن، دارای اهمیت است. از آنجا که سوره های قرآن، دارای ساختار هندسی هستند؛ هر سوره دارای یک هدف اصلی است و محتوای سوره، با محور های فرعی، قابل تفکیک است. هر دسته از آیات سوره، به لحاظ ارتباطی که با هم دارند، ذیل یک محور فرعی قرار می گیرند. این محورها در یک نکته اساسی که همان هدف سوره است، مشترک هستند. ساخت گرایی نقش هر یک از سه رویه زبانی (سطح آوایی- سطح واژگانی-سطح نحوی)، در رساندن پیام سوره، بررسی می کند. با تحلیل سطوح آوایی، واژگانی و نحوی، نتایجی حاصل می شود که جنبه دیگری از اعجاز قرآن را بر پایه اصول نقد، نمایان می سازد. در این پژوهش با روشی توصیفی-تحلیلی، ساختارهای آوایی، واژگانی و نحوی سوره حاقه، به عنوان سوره ای با موضوع اصلی قیامت، بررسی شده و با ترسیم نمودارهای متعدد و تحلیلهای آماری، لایه های پنهانی از ساخت ها نمایان شد. نتایج بررسی های انجام شده نشان می دهد، وجود شباهت های آوایی، واژگانی و نحوی، می توانند دلیلی برای وجود ارتباط معنایی میان آیات باشند. به علاوه، میان صفات و مخارج حروف و معنی آیات ارتباط مستقیمی وجود دارد. از طرفی، با عبور از مفاهیم گذار به سمت قیامت، از نقش فعل کاسته شده و جملات بیشتر به صورت اسمیه بروز می نماید. با محور بودن زمین، برخی آثار قیامت به گونه ای بیان شده است که گویا زمین اولین نشانه های قیامت را تجربه نموده و به دنبال آن بقیه آثار مشاهده می شود. در این موارد نوع فعل استفاده شده و باب استفاده از فعل، تفاوت قابل ملاحظه ای خواهد داشت. در نهایت مشخص گردید که برخی ساختارها، قابلیت تعمیم به سوره هایی با موضوع قیامت و بعضی دیگر، قابلیت تعمیم به کل قرآن را دارند.