آموزش واژگان فارسی از منظر توجه به شمول معنایی

الف. موضوع و طرح مسأله (اهمیت موضوع و هدف): یکی از مهمترین مسائل آموزش زبان دوم/خارجی آموزش واژه و بررسی شیوه های این آموزش است. شیوه های مختلف آموزش واژه را می توان در گروه های مختلفی نظیر آموزش صرفی، آموزش نحوی، آموزش معنایی و آموزش کاربردی در نظر گرفت. هدف رسال? حاضر این بوده است تا گونه ای از آموزش معنایی واژگان را مورد بحث و بررسی قرار دهد و از این طریق کارایی یا عدم کارایی چنین شیوه ای را در آموزش واژه ها ارزیابی کند. ب.مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسش ها و فرضیه ها: با توجه به پژوهش های انجام شده در زمین? آموزش واژگان زبان دوم/خارجی چنین می نماید که دست کم بر اساس داده های موجود، پژوهشی در زمین? آموزش واژه های زبان از منظر شمول معنایی صورت نپذیرفته است. رسال? حاضر بر مبنای یک پرسش و یافتن پاسخ برای آن به تدوین درآمده است: "آموزش واژه با استفاده از عامل شمول معنایی، در یادگیری بهتر و به خاطرسپاری واژه چه تأثیری دارد"؟ و براساس این پرسش، نگارنده فرضی? خود را به شکل زیر در نظر گرفته است: "آموزش واژه با استفاده از عامل شمول معنایی، در یادگیری بهتر و به خاطر سپاری آن تأثیر به سزایی دارد". پ. روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامع? مورد تحقیق، نمونه گیری و روش های نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحو? اجرای آن، شیو? گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: پژوهش پیش رو، به بررسی میزان تأثیر گذاری عامل شمول معنایی، در آموزش واژگان فارسی به غیر فارسی زبانان پرداخته است. هدف از انجام این پژوهش یافتن راه کاری برای آموزش موثر واژه بوده است. برای انجام این پژوهش، پنج درس نامه برای آموزش 90 واژه از واژگان سطح پایه، برای هر گروه طراحی شد. درس های هر دو گروه بر اساس روش تکلیف- مدار تدوین شدند. در تدوین تمامی دروس از تصاویر واضح استفاده شده است و تنها وجه افتراق این دروس، به کارگیری شمول معنایی به عنوان عامل موثر در دروس گروه آزمایش بوده است و واژه های گروه کنترل به صورت اتفاقی و طبقه بندی نشده انتخاب شده اند. پس از تعیین سطح واژگانی زبان آموزان در پیش آزمون، هر دو گروه به مدت پنج جلس? دو ساعته آموزش داده شدند و پس از فاصل? زمانی چهار هفته از پیش آزمون، آزمون دوم برای بررسی میزان پیشرفت دو گروه برگزار شد. ت. یافته های تحقیق: آن چه از بررسی و تحلیل نتایج دو آزمون به دست آمد، نشان گر پیشرفت دو گروه در پس آزمون بود. اما میزان پیشرفت گروه آزمایش از گروه کنترل، بیشتر بوده است. این بدان معنی است که استفاده از عامل شمول معنایی در آموزش واژه، تأثیر به سزایی دارد. ث.نتیجه گیری و پیشنهادات: این رساله، کارا بودن یک روش معناشناختی در امر آموزش واژه، یعنی شمول معنایی را نشان می دهد. گرچه همان گونه که از نتایج آزمون ها مشخص است، اگر آموزش بر اساس یک روش هدف مند و علمی باشد، به نتیجه می رسد. در این پژوهش، برای آموزش از روش تکلیف محور، چه در تدوین درس نامه های هر دو گروه و چه در روش تدریس آن ها استفاده شده است و همان طور که ملاحظه شد، هر دو گروه به خوبی پیشرفت کردند. آن چه در این پژوهش عامل تغییر در نظرگرفته شده بود، همان شمول معنایی بود. در آموزش واژه، استفاده از روش های هدف مند، پیشرفت و سرعت فراگیری را در زبان آموز، تضمین می کند و این امر باعث افزایش بازده آموزشی فردی و گروهی می شود. با توجه به تأثیرگذار بودن شمول معنایی در آموزش واژگان سطح پایه که در این رساله بررسی شد، پیشنهادهای زیر مطرح می شود: الف) بررسی تأثیرگذاری شمول معنایی درآموزش واژگان و عبارات سطوح بالاتر زبانی. ب) بررسی میزان استفاده از شمول معنایی در کتاب های آموزشی زبان فارسی و نحو? ارائ? آن. پ) بررسی میزان کاربرد شمول معنایی در گفتار روزمر? گویشوران زبان فارسی.