پتانسیل یابی مناطق مستعد جهت اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار با استفاده از سامانه gis (مطالعه موردی: شبکه آبیاری و زهکشی باباخان)

اجرای موفق سیستم های آبیاری تحت فشار در یک منطقه تابع عواملی از قبیل شرایط اقلیمی، کیفیت آب، وضعیت توپوگرافی، مشخصات خاک، نوع محصول و عوامل اقتصادی- اجتماعی می باشد. منظور از پتانسیل یابی برای اجرای سیستم آبیاری تحت فشار، انجام بررسی های لازم در ارتباط با وضعیت عوامل فوق می باشد. در این تحقیق روشی برای امتیازدهی به عوامل تأثیرگذار در انتخاب سیستم های آبیاری تحت فشار، بسط و ارائه شده است. در این روش میزان تأثیر عوامل مختلف با استفاده از ارقام صحیح (3+) تا (3-) در 7 درجه امتیازگذاری می شوند. به منظور تأثیر بیشتر عوامل مهم تر و یا جلوگیری از اثرگذاری یکسان عوامل با درجه اهمیت متفاوت، ضریبی به عنوان وزن هر عامل، لحاظ گردیده است. این ضریب بر اساس شرایط پروژه با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی تعیین می شود. با تلفیق فرایند تحلیل سلسله مراتبی و سامانه gis، این وزن در لایه های اطلاعاتی وارد شده ضرب شده است. امتیاز نهایی، از جمع جبری امتیازات به دست آمده هر عامل برای هر منطقه به دست می آید. این امتیاز در واقع پتانسیل استفاده از هر یک از سیستم های آبیاری تحت فشار می باشد. در تحقیق حاضر پتانسیل یابی سیستم های آبیاری تحت فشار برای 12165 هکتار از اراضی پایاب سد در دست مطالعه باباخان، واقع در شهرستان بیجار استان کردستان انجام شده و نتایج به صورت نقشه هایی که در آن امتیازات هر منطقه از محدوده طرح برای هر یک از سیستم های آبیاری تحت فشار نشان داده شده است، ارائه شد. نتایج این تحقیق نشان داد که: 1- از مجموع 12165 هکتار اراضی پایاب سد باباخان، 4598 هکتار برابر با 37 درصد آن برای آبیاری بارانی مناسب تشخیص داده شد. 2- کلیه اراضی مورد مطالعه برای آبیـاری قطـره ای مناسب بوده و هیچ گونه محدودیتی نداشت. 3- در محدوده مناسب آبیاری بارانی، از بین سیستم های کلاسیک ثابت، آبپاش متحرک، کلاسیک نیمه متحرک، لوله چرخ دار، ارابه ای، عقربه ای، خطی و سیستم آبیاری قطره ای، سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت آبپاش متحرک بالاترین امتیاز را کسب نمود. 4- سیستم آبیاری بارانی لوله چرخ دار در اولویت دوم و در اولویت های بعدی به ترتیب، عقربه ای، خطی، کلاسیک نیمه متحرک، ارابه ای و کلاسیک ثابت قرار گرفته اند. 5- اولویت بندی مناطق بر اساس امتیازبندی برای اجرای سیستم های مذکور انجام شد. 6- از مجموع 6000 هکتار اراضی پیشنهادی مشاور برای شبکه آبیاری به صورت آبیاری تحت فشار، 2890 هکتار برابر با 2/48 درصد آن در محدوده مناسب برای سیستم آبیاری، بارانی و 3100 هکتار، برابر با 8/51 درصد آن در محدوده مناسب برای سیستم آبیاری قطره ای قرار گرفته است.