مطالعه انحلال پذیری سنگهای تبخیری سازند گچساران در محل سد چم شیر

سد مخزنی چم شیر برروی رودخانه زهره و در 20 کیلومتری جنوب شرقی شهر گچساران واقع شده است. محدوده طرح بطورعمده از سازندهای گروه فارس بویژه سازندتبخیری گچساران پوشیده شده است محورسد بر روی آهک میشان قرار دارد ولی نزدیک به دوسوم ازدریاچه سد در تماس با سازندگچساران است.اشکال کارستیک در مناطقی که ژیپسیت های سازند گچساران رخنمون دارند به خوبی گسترش یافته اند. از جمله این اشکال می توان به کارن ها، دولین ها، حفرات کارستیک و چشمه های کارستی اشاره کرد. این اشکال کارستی می توانند سبب بروز مشکل در توانایی مخزن سد چم شیر در نگهداری آب گردند. به همین منظور مطالعاتی در رابطه با زمین شناسی مهندسی منطقه انجام پذیرفته است. هدف از انجام این مطالعات، شناخت زمین شناسی زیر سطحی، برآورد وضعیت آب زیرزمینی و تعیین پارامتر های زمین شناسی مهندسی مخزن سد جهت ارزیابی آب بندی آن بوده است. سازند گچساران دارای پتانسیل انحلال و رسوب خیزی بالایی می باشد. بنابراین با انجام مطالعات آزمایشگاهی، میزان انحلال-پذیری ژیپس های موجود در محدوده مخزن مورد ارزیابی قرار گرفته است. طبق نتایج حاصل از این آزمایش ها، بیشترین انحلال پذیری ژیپس در 5/6 ph= و برابر 75/2 گرم در لیتر می باشد. براساس نتایج به دست آمده بیشترین مقدار ثابت سرعت انحلال به روش وزنی، مربوط به 2/8ph= و برابر m/s5-10×257/0 است. بالاترین مقدار ثابت سرعت انحلال به روش حجمی نیز متعلق به 2/7 ph= و برابر با m/s5-10×999/0 بدست آمد. همچنین، در این پژوهش به بررسی اثر تغییر میزان نمک محلول در آب بر روی نرخ و سرعت انحلال ژیپس های سازند گچساران پرداخته شده است.. مطالعات نشان داد که بیشترین انحلال پذیری ژیپس در میزان نمک 100 گرم در لیتر و برابر 76/7گرم در لیتر می باشد. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش غلظت نمک حل شده در آب، میزان انحلال پذیری ژیپس ابتدا افزایش و سپس کاهش می یابد. اما مقدار ثابت سرعت انحلال آن افزایش می یابد. این مقادیر بر انحلال-پذیری بالای سنگ های مورد نظر دلالت دارد.آزمون آبگذری نیز بر همین موضوع دلالت دارد. بنابراین به منظور آب-بندی مخزن سد نیاز به انجام اقدامات کنترلی می باشد. به همین منظور احداث پرده آب بند کار آمد و پتوی رسی در مخزن سد پیشنهاد می گردد.