منبع دستوری زبان فارسی در نرم افزار برنامه نویسی "چارچوب دستوری" (جی اف) (پژوهشی در زبان شناسی رایانه ای)

زبان های طبیعی نظام های پیچیده ای هستند و ایجاد دستورهای رایانه ای برای آن ها، هم به دانش زبان شناختی و هم به داشتن دانشی درباره زبان های برنامه نویسی نیاز دارد. هدف چارچوب دستوری (جی اف) آن است تا این فرایند را هموارتر نماید. جی اف یک زبان برنامه نویسی تابعی است که با استفاده از فنآوری نوین طراحی شده و در آن، مدل معنایی نظریه انواع با برنامه نویسی تابعی در می آمیزد تا سامانه ای را پدید آورد که به توصیف زبان های طبیعی و تعمیم های زبانی کمک کند. عنصر اصلی در این توصیفات، موضوعی دستوری است که صرفاً یک زنجیره زبانی نیست، بلکه رکوردی است که اطلاعات تصریفی و ویژگی های ذاتی دستوری، مثل شمار و جنس دستوری، را در بر می گیرد. این موضوعات زبانی، همچنین سامانه نوعی دارند که در روند پردازش زبان به بازیابی و رفع خطاهای دستور کمک می کند. کتابخانه منبع دستوری جی اف مجموعه ای از دستور زبان هایی است که در قالب جی اف تدوین شده اند، و تا حد زیادی با هم مطابقت دارند زیرا همگی بر پایه نحو انتزاعی، یا ساختار درختی، مشترکی ساخته شده اند. از کلیدی ترین مفاهیم در جی اف، تمایز میان دو سطح از دستور است: نحو انتزاعی و نحو عینی. در نحو انتزاعی به ساخت-های درختی پرداخته می شود، و نحو عینی به چگونگی خطی شدن این درخت ها در هر یک از زبان های طبیعی اختصاص دارد. دستورهای چندزبانه که در آن ها نحوهای عینی چندی از روی یک نحو انتزاعی ساخته می شوند، در ایجاد ترجمه های دقیق و حافظ معنا مورد استفاده قرار می-گیرند. از کتابخانه منبع دستوری می توان به عنوان منبعی برای کاربری های پردازش زبان مثل ترجمه، تولید چندزبانه، بومی سازی نرم افزارها و سامانه های گفتاری سود جست. همچنین، این کتابخانه در مطالعات رده شناختی و برای درک آنکه چه مقدار از ساختارهای دستوری می تواند بین زبان های گوناگون مشترک لحاظ گردد، ابزار جالبی در اختیار قرار می دهد. هدف اصلی این پایان نامه، در کنار معرفی چارچوب دستوری و اصول نظری مرتبط با آن، بررسی آن است که چگونه می توان منبعی آزاد برای زبان فارسی در این قالب ایجاد کرد. برای این کار، پس از مشخص کردن پارامترهای مورد نیاز برای مقولات صرفی پایه ای، بخشی از ساختواژه تصریفی و قسمت محدودی از نحو فارسی را در قالب جی اف کد نویسی کردیم. در بخش نتیجه-گیری می بینیم علیرغم آنکه نحو انتزاعی کتابخانه دستوری جی اف جامع نیست، می توان زبان فارسی را تا حد خوبی در آن قالب پیاده سازی کرد؛ اما، از این دستور پیاده سازی شده نمی توان در سامانه های بازیابی اطلاعات و یا سامانه های پرسش و پاسخ، که درونداد آن ها هر متنی می تواند باشد، سود جست.