بررسی تاثیر شدت های متفاوت چرا بر عمق ریشه دوانی گیاهان در مناطق خشک و نیمه خشک (مطالعه موردی منطقه اینچه برون)

بوم شناسان بیشتر به مقوله اندام های هوایی گیاه و پاسخ آن ها به شرایط محیطی و مدیریتی پرداخته و کمتر اندام های زیرزمینی را مورد مطالعه قرار داده اند. از این رو پژوهش حاضر به بررسی اثر چرای دام بر عمق ریشه گیاهان در پاسخ به فشارهای محیطی در شرایط چرا و عدم چرا در مراتع شوره زار اینچه برون پرداخته است. برای این منظور پس از تعیین یک نقطه مبدا به عنوان کانون بحران، با استقرار پلات های تصادفی در اطراف این کانون و به کار گیری روش شمارش دانگ، محدوده های چرای (شدید و ثابت) تعیین گردیدند. در داخل هریک از محدوده های چرای (شدید، ثابت، قرق) یک پلات تصادفی 100 متر مربعی مستقر نموده و پس از انتخاب تصادفی 15 نمونه داخل این پلات، سطح تاج پوشش گیاهی، ارتفاع بوته از سطح خاک، وزن تر اندام های هوایی در صحرا اندازه گیری، سپس با استفاده از حفر پروفیل پارامتر هایی مانند عمق ریشه گیاهان، وزن خشک و تر ریشه ها و طول افقی ریشه گیاهان در هر یک از محدوده های چرای (قرق، شدید، ثابت) تعیین گردیدند. پس از شستشوی ریشه ها و اندام های هوایی و قرار دادن نمونه ها در داخل آون به مدت 48 ساعت و اطمینان از خشک شدن آن ها، وزن خشک هر کدام از ریشه ها و اندام های هوایی بطور جداگانه تعیین شدند. در هر یک از محدوده های چرایی پارامتر های برآورده شده، در محدوده های چرایی شدید و ثابت (چرای کمتر) و بدون چرا (قرق) مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که چرای مفرط و طولانی مدت دام در منطقه مورد مطالعه با کاهش عمق ریشه گیاهان در محدوده چرای شدید نسبت به محدوده بدون چرا منجر به تغییر خصوصیات ساختاری اکوسیستم مرتعی (تاج پوشش) گشته است. از سوی دیگر؛ نتایج مبین کاهش وزن ریشه ها در اثر چرای دام می باشد؛ به گونه ای که تغییر خصوصیات ساختاری اکوسیستم، با تاثیر بر دینامیک جامعه مزبور در نهایت تاثیر چرای مفرط دام از طریق کاهش ارتفاع سطح تاج پوشش گیاهی در منطقه خارج از قرق در مقایسه با قرق نمایان ساخته است. به این ترتیب نتایج حاصل بیانگر وجود ارتباط بین عمق ریشه گیاهان و چرای دام است.