مطالعه تاثیر سم مار جعفری بر روی بافت های کبد و شش پرنده melopsitacus.undulatus

مار جعفری، echis.carinatus متعلق به خانواده افعی ها (viperidae) می باشد که جزء مارهای بسیار سمی خاورمیانه و بخصوص ایران به شمار می آید. سم این مار بیشتر بر دستگاه گردش خون اثر می گذارد و باعث خون ریزی داخلی و پارگی عروق می شود. باتوجه به اینکه سالانه در جهان مارگزیدگی های زیادی اتفاق می افتد و درصد بالایی از آن مربوط به مار جعفری است در این پایان نامه مطالعه خود را روی بررسی تاثیر سم این مار بر روی بافتهای داخلی متمرکز کردیم. برای این کار تعدادی 4 عدد مار جعفری از منطقه جنوب ایران جمع آوری کرده و به آزمایشگاه منتقل گردید و شرایطی شبیه زیستگاه طبیعی را برای نمونه ها ایجاد کرده و از موش و مامولک برای تغذیه آنها استفاده شد. برای مطالع? تاثیر سم مار مذکور بر روی بافتها از پرند? melopsittacus.undulatus بعنوان نمونه مورد آزمایش استفاده کردیم. در اینجا پرنده ها را در داخل تله واریوم رها کرده و اجازه داده می شد تا آنها مورد گزش مار قرار گیرند. معمولاً یک تا دو دقیقه بعد گزش پرنده ها می مردند.پس از مرگ پرنده، جایگاه گزش مورد بررسی قرار گرفته و سپس پرنده های قربانی تشریح و اندامهای داخلی آنها مورد بررسی مورفولوژیکی قرار می گرفت. سپس اندامهای کبد و ری? پرندگان قربانی خارج شده و بعد از تثبیت کردن با فرمالین برای بررسی های بافت شناسی عمل آوری می شدند. متعاقباً مقاطع بافتی تهیه شده در زیر میکروسکوپ مشاهده و ویژگیهای کیفی و کمی آنها در نمونه های شاهد و تیمار مورد مقایسه قرار گرفت. مشاهدات مورفولوژیکی اندامهای داخلی پرنده های قربانی مشخص می کرد که دو اندام شش و کبد بیش از دیگر اندامها متورم شده و علائم خون مردگی شدیدی را نشان می دادند. مقاطع میکروسکوپی تهیه شده از این اندامها نشان داد که اندامهای تیمار بطور کلی دچار خونریزی و انعقاد خونی شدیدی شده بودند. علاوه بر این در بافت کبد از تعداد سینوزوئیدها نسبت به نمونه های شاهد به شدت کاسته شده بود و سلولهای هپاتوسیت تخریب و به داخل ورید مرکزی افتاده بودند. همچنین در اثر تاثیر سم خاصیت رنگ پذیری بافت کبدی تغییر پیدا کرده بود. مشاهدات انجام شده روی بافت ریه نیز نشان داد که در این بافت نیز خونریزی بارزی در عروق ریوی اتفاق افتاده است. مشاهدات دقیقتر نشان داد که در این بافت تعداد کیسه های هوایی و پارابرونش ها هم کاهش پیدا کرده اند. علاوه بر این در نمونه های تیمار و کنترل تعداد سلولها در یک سطح مشخص (785 میکرومتر) شمارش شد. آنالیز این شمارشها و اطلاعات کمی نشان داد که در هر دو بافت کبد و ریه در نمونه های تیمار افزایش تعداد هسته ها را نسبت به نمونه های کنترل شاهد هستیم،.بطوری که در بافت کبد تیمار نسبت به کنترل 9 عدد افزایش را در سطح معین داشتیم و در کبد ماده تیمار نسبت به کنترل 6 عدد افزایش را مشاهده نمودیم. بنابراین این مطالعات نشان داد که سم مار جعفری در هر دو بافت باعث تخریب سلولی و تراکم هسته ها شده است. همچنین تفاوتی که در تراکم هسته ها در نمونه های تیمار کبد ماده و کبد نر بدست آمد حاکی از وجود دیمورفیسم جنسی در این زمینه بین نمونه های نر و ماده است که باعث شده کبد جنس ماده نسبت به جنس نر در برابر سم مار مقاومتر باشد. با این وجود در بافت ریه چنین حالتی از دیمورفیسم.مشاهده نشد. به علاوه آنالیز اطلاعات کمی نشان داد که افزایشی که در تراکم هسته ها در بافتهای تیمار مشاهده می شود در ریه شدیدتر از بافت کبد است و این بیانگر مقاومتر بودن بافت کبد نسبت به بافت ریه در برابر سم مار می باشد که این موضوع با توجه به ساختار سخت تر بافت کبد و نقش آن در سم زادیی مواد، قابل درک می باشد. بنابراین مطالع? حاضر نشان داد که سم مار جعفری باعث هموراژی شدید، لخته شدن خون و مسدود شدن عروق خونی در بافت ریه و کبد می شود.