مطالعه محله سرباغ شیراز و طرح ساماندهی گذر و بازارچه سرباغ

سابقه تاریخی شیراز به عنوان مرکز یکی از ایالتهای پنجگانه استان فارس تحت عنوان اردشیر خوره به قبل از اسلام باز می گردد. در خصوص نام این شهر عده ای آن را برگرفته از نام فرزند تهمورس ، راز و فراوانی شیر در آنجا دانسته اند. تحولات شهری این شهر از قبل از صفاریان آغاز و تا دوران معاصر ادامه داشته است که بیشتر شامل ساخت حصار و بارو و خندق دور شهر و تأسیسات حکومتی در مرکز حکومت آل بویه و تخریب و بازسازی و بزرگ تر شدن آن در دوره های اتابکان تا قاجاریه و تخریب کامل آن در نتیجه تحولات و ساخت و سازهای شهری حکومت پهلوی در این دوره می باشد در نتیجه این تحولات در تعداد و نام محلات شهری و دروازه های باروی شهر نیز تغییراتی رخ داده است که از هشت دروازه و نه محله دیلمی تا یازده محله قبل از زندیه می رسد و در نهایت تبدیل به شش دروازه در دوران زندیه می شوند. نکته حائز اهمیت در خصوص ساختار تحولات شهر این است که به صورت شعاعی و تقریبا دایره ای تا دوره قاجار از مرکز اصلی آن یعنی شاه چراغ گسترش می یابد و در نهایت شبیه یک مربع ناقص همانند شهر بیشاپور و ارگ بم می شود که در نتیجه واقع شدن در کنار رودخانه خشک در شمال آن بوده است، و در دوره پهلوی با شکسته شدن و تخریب حصار و باروی شهر، به سمت جنوب شرقی و غربی امتداد می یابد. محله سرباغ یکی از محلات قدیمی و اصیل شیراز است که به لحاظ واقع شدن بر سر راه باغ و عمارتی بزرگ متعلق به دوره دیلمیان یا ایلخانان به این نام شهرت یافته است . در این پایان نامه با شناخت گذشته و حال این محله به بررسی و تحلیل موارد بیان شده و در نهایت با دسته بندی ویژگی های شاخص عناصر معماری مسکونی آن به ویژگی های مشترک این عناصر در معماری قاجاری شیرار دست می یابیم و در بخشی دیگر با توجه به این نتایج و تأثیر پذیری از آن به اتخاذ طرحی برای ساماندهی گذر و بازارچه مسجد نو محله سرباغ پرداخته می شود. ساخت خانه ها بر اساس چرخش در جهت 30 درجه جنوب غربی ، درون گرایی، احداث زیرزمین، حیاط و اتاق های بزرگ، ارتفاع زیاد اتاق ها، تنوع کم در شکل حوض و باغچه، تزئینات آجرکاری ، کاشی کاری هفت رنگ و معرق، گچ بری پیش بخاری ها و سرستون ها و تزئینات چوبی در و پنجره و سقفهای چوبی با طرح کتابی و پروانه ای و غیره(نقوش شش ضلعی، مربع،چلیپا و مستطیل) و نقاشی ، بهره گیری از قوسهای نیم دایره تخت و تزئینی، ساخت ارسی های پنج دری ، ستون های گچبری شده با هسته چوبی، و تأثیر از معماری غربی ( استفاده از آهن گالوانیزه روی پوششها، قوسهای تزئینی خاص، و ...) را می توان از مهمترین ویژگی های معماری مسکونی این دوره در شهر شیراز بیان کرد. آنچه در این پایان نامه به عنوان هدف مدنظر قرار گرفته است مطالعه محله سرباغ و ارائه طرح ساماندهی گذر و بازارچه آن در جهت بهبود و ارتقاء سطح زندگی ساکنان و جذب گردشگر داخلی و خارجی می باشد. در این فرایند در ابتدا بر اساس مطالعات کتابخانه ای و جستجو در اینترنت به جمع آوری شناخت شهر و محله پرداخته شده است و پس از شناخت مباحث تئوری به کمک فعالیت میدانی نمونه هاییی جمع آوری شده و مورد بررسی قرار گرفته و پس از استخراج نتایج لازم به ارائه طرح نهایی منجر شده است.