مودِّب و مودِّبی در خلافت اموی و عصر اول عباسی (56-232 هـ . ق)

تعلیم و تربیت فرزندان خلفا یکی از مهم ترین موضوعاتی بود که ایشان از دیرباز بدان توجه داشتند و سعی می کردند بزرگترین دانشمندان عصر را به تربیت فرزندان خویش بگمارند. از این دانشمندان که تعلیم و تربیت فرزندان خلفا را بر عهده داشتند. به عنوان مودِّب یاد شده است. ایشان به آموزش و تربیت فرزندان خلفا مشغول بودند از این رو مودِّبان تأثیرات شگرفی بر روی فرزندان خلفا می گذاشتند به گونه ای که گاه مودِّب الگوی شاگردان می شد و آنان خواسته ها و گفته های مودِّب خود را بعد از رسیدن به مقام خلافت در اداره حکومت و نحوه برخورد با مردم و برنامه ریزی برای حل مشکلات گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به کار می بستند. هر ولیعهدی چون عمربن عبدالعزیز که از مودِّبی صاحب صلاحیت بهره مند بود، با عملکرد مثبت خود در دوران حکومتش نام نیک از خود به یادگار می گذاشت و هر ولیعهدی چون ولیدبن یزید که تحت تعلیم و تربیت مودِّب نالایق قرار می گرفت بعد از رسیدن به حکومت، جامعه عصر خود را به فساد و تباهی می کشانید. از همین جاست که می توان به مقام و جایگاه والای مودِّبان پی برد و دریافت که آنان چگونه می توانستند در سیاست گذاری خلیفه در اداره جامعه تأثیر غیرمستقیم و در عین حال مهم را ایفاء کنند. مودِّبان با توجه به نقش حساسشان از جایگاه والایی در میان درباریان و توده مردم برخوردار بودند. خلفا نیز بشدت از ایشان حمایت کرده، آنان را مورد لطف و عنایت خویش قرار می دادند و چه بسا نظر یک مودِّب حسن ختام تمامی نظرات مطرح شده در مباحث صورت گرفته دربار بود.