آشکارسازی تغییرات مورفولوژیکی بسترآجی چای در محدوده خواجه تا ونیار

چکیده اکثر سازه های آبی (سدها، پل ها و ایستگاه های پمپاژ)، و کاربری های (مسکونی، زراعی و مرتع) که بر روی رودخا نه ها و یا در حاشیه آن ها قراردارند، به نوعی متاثر از تغییرات مورفولوژیکی رودخانه ها می باشند. از این رو بررسی این پدیده از مهم ترین بخش مطالعات طرح ها و کاربری های فوق محسوب می شود. منطقه مورد مطالعه بخشی از رودخانه آجی چای ما بین خواجه تا ونیار به طول حدودا 22 کیلومتر می باشد که از نظرموقعیت نسبی در شمال شرق تبریز و از نظر مختصات جغرافیایی بین "55 23° 46 تا "55 34° 46 طول شرقی و"01 07° 38 تا "40 8 °38 عرض شمالی قرار دارد. هدف اصلی این تحقیق آشکارسازی رو ند تغییرات مورفولوژیکی رودخانه و تهیه نقشه های خطر به صورت مناطق آسیب پذیر، بحرانی و بسیاربحرانی در محیط gis arc در دو بازه و دو دوره (1335-1374 و 1374-1387) با استفاده از عکس های هوایی و تصاویر ماهواره ای برای منطقه مورد مطالعه می باشد. بدین منظور مسیر رودخانه از روی عکس های هوایی 1:50000 سال 1335، 1:10000 سال 1374 و تصویر ماهواره ای irs سنجنده pan با تفکیک 5/2 متری در سال 1387 استخراج گردید و ضرایب خمیدگی و زوایای مرکزی آن ها محاسبه شد. سپس با هم پوشانی لایه های مورد نظر از قبیل فرسایش، لیتولوژی، کاربری، جاده، بسترطغیانی و شیب مناطق خطر شناسایی و نقشه آن ها تهیه گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که 1) رودخانه به طور میانگین در هر دو بازه و در هر دو دوره از انحنای قوس های خود کاسته و بر تعداد آن ها افزوده است. 2) مئاندری شدن رودخانه ناشی از تکتونیک در غالب سوبسیدانس و آنتسدانس، لیتولوژی سست، جریان های ثانویه، شیب کم در منطقه و پایین آمدن سینوزیته رودخانه ناشی از کاهش دبی آب و رسوب و ساکن شدن پایین دست می باشد3) مناطق خطر در دوره دوم نسبت به دوره اول در ساحل راست افزایش و درساحل چپ کاهش داشته است.