پاسخ ذرت دانه ای به مقادیر نیتروژن و تراکم علف های هرز تاج خروس و ارزن وحشی

به منظور بررسی اثر نیتروژن و تراکم علف هرز بر رقابت ذرت (zea mays l.) هیبرید دانه ای سینگل کراس 602 با تاجخروس ریشه قرمز (amaranthus retroflexus l.) و ارزن وحشی (panicum milliaceum l.)، آزمایشی در سال 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس اجرا شد. عوامل مورد بررسی در این آزمایش که به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد، شامل مقدار نیتروژن در سه سطح 142، 190 (مقدار توصیه شده) و 238 کیلوگرم در هکتار؛ گونه علف هرز در دو سطح (تاجخروس ریشه قرمز و ارزن وحشی) و تراکم علفهای هرز در دو سطح کم (به ترتیب 6/1 و 6/2 بوته در متر ردیف برای تاجخروس و ارزن) و زیاد (به ترتیب 1/8 و 5/12 بوته در متر ردیف برای تاجخروس و ارزن) بود. علاوه بر این به منظور مقایسه صفات ذرت در شرایط رقابت با علفهای هرز و شرایط عاری از علف هرز سه کرت شاهد در سه سطح کودی یاد شده نیز در هر تکرار در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد با توجه به برهمکنش مقدار نیتروژن × گونه علف هرز بیشترین اثر منفی رقابتی به ارزن وحشی در سطح کودی حداقل مربوط بوده است به طوری که عملکرد دانه (g.m-2 89/462)، بیوماس (g.m-2 62/1205) و شاخص برداشت ذرت (85/38 درصد) در این ترکیب تیماری حداقل بودند و نسبت به تیمار شاهد بدون علف هرز با همین مقدار نیتروژن به ترتیب 8/39، 6/17 و 1/26 درصد کاهش یافتند. در بین اجزای عملکرد نیز کمترین تعداد دانه در ردیف و طول بلال در همین تیمار حاصل شد. در این آزمایش افزایش تراکم علف هرز شاخص برداشت و اجزای عملکرد ذرت را به طور معنیداری کاهش داد. علاوه بر این ذرت در رقابت با ارزن وحشی به کمترین ارتفاع دست یافت. علفهای هرز در تراکم پائین به رغم دریافت نیتروژن زیاد نتوانستند سطح برگ قابل توجهی را به لایههای بالای کانوپی توسعه دهند. در حالی که با افزایش تراکم، شاخص سطح برگ ارزن و تاجخروس افزایش معنیداری پیدا کرد که این عامل افت عملکرد و اجزای عملکرد ذرت در این تیمار را توجیه مینماید. این روند برای توزیع ماده خشک در برگ، ساقه و کل بوته علفهای هرز نیز صادق بود. به طوری که در تراکم پائین وزن خشک برگ و کل بوته ارزن و تاجخروس کم بود و نسبت به تراکم زیاد اختلاف آماری معنیداری داشت. در مجموع میتوان اظهار داشت ارزن وحشی در مقایسه با تاجخروس به دلیل تشابه بسیار زیاد مورفولوژیک و فیزیولوژیک با ذرت تأثیر منفی بیشتری بر عملکرد و رشد و نمو ذرت ایجاد کرد و در شرایط کاربرد نیتروژن کمتر، در عرصه رقابت با ذرت موفق تر عمل کرده است. به این ترتیب از آنجا که افزایش کود فراتر از مقدار توصیه شده، تبعات زیست محیطی نامطلوبی دارد و از طرفی سطح کودی کمتر از مقدار توصیه شده، نیز افت عملکرد ذرت را به دنبال داشت، چنین استنباط می شود که کاربرد kg.ha-1 190 نیتروژن برای افزایش تحمل و توان رقابتی ذرت دانهای در برابر علفهای هرز (تاج خروس و ارزن وحشی) نتیجه بهتری داشته است.