تاثیر فسفر و تنش آب بر خصوصیات فیزیومورفولوژیکی ریشه و اندام های هوایی عدس (lens culinaris medikus) تحت شرایط کنترل شده

عدس به عنوان گیاهی نسبتا متحمل به خشکی و گرما مطرح است اما با این وجود عملکرد آن در شرایط دیم نسبت به شرایط آبی به مقدار زیادی کاهش می یابد. کمبود آب عامل مهمی در کاهش عملکرد این گیاه می باشد. تأمین مناسب برخی عناصر معدنی از جمله فسفر ممکن است سبب بهبود رشد گیاه در شرایط تنش خشکی شود. ساختار ریشه ای این گیاه نقش مهمی را در سازگاری آن به شرایط تنش خشکی ایفا می کند و لذا بررسی خصوصیات ریشه و اندام های هوایی آن تحت تاثیر تنش حائز اهمیت می باشد. به همین دلیل آزمایشی در سال 1387 به صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای این آزمایش عبارت از: ژنوتیپ در سه سطح (رباط، قزوین و گچساران)، تیمار فسفر kh2po4 در سه سطح (سطح نرمال فسفر در محلول هوگلند (p1)، نصف (p5/0) و دو برابر سطح نرمال (p2)) و تیمارهای آبیاری در دو سطح (وضعیت رطوبتی در شرایط ظرفیت زراعی (fc) و 40 درصد ظرفیت زراعی (fc40%) بودند. نمونه برداری در سه مرحله رشدی شش برگی، گلدهی و رسیدگی صورت گرفت. نتایج نشان داد کمبود فسفر (p5/0) در اغلب مراحل رشدی سبب کاهش خصوصیات ریشه (طول ریشه اصلی، مجموع طول ریشه، سطح ریشه، حجم ریشه و وزن خشک ریشه) و اندام هوایی (ارتفاع گیاه، وزن خشک اندام هوایی، تعداد برگ و تعداد شاخه) شد. با وجود کاهش اکثر صفات ریشه و اندام هوایی گیاه در پاسخ به تنش آبیاری (fc40%)، ولی طول ریشه اصلی و مجموع طول ریشه افزایش یافت. تنش فسفر (p5/0) و تنش آبیاری (fc40%) سبب افزایش نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی گردید. در بررسی صفات ریشه و اندام هوایی ژنوتیپ های عدس، مشاهده شد که دو ژنوتیپ رباط و قزوین از نظر اغلب خصوصیات رشدی ریشه (طول ریشه اصلی، مجموع طول ریشه، سطح ریشه، حجم ریشه و وزن خشک ریشه) و اندام هوایی (تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی و نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی) نسبت به ژنوتیپ گچساران برتری محسوسی را تحت تاثیر سطوح فسفر و آبیاری داشتند.