اثر تنش کمبود آب در مراحل مختلف رشد بر عملکرد، اجزاء عملکرد و میزان روغن ارقام کلزا (brassica napus l) در منطقه یزد

به منظور بررسی اثر تنش کمبود آب در مراحل مختلف رشد بر صفات کمی و کیفی و کارایی مصرف آب ارقام کلزا ، آزمایشی مزرعه ای به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 89-1388در مزرعه ای واقع در شهرستان ابرکوه انجام گرفت. در این آزمایش تیمار آبیاری بعنوان عامل اصلی در 4 سطح شامل، ((i1 آبیاری معمول بر اساس تخلیه 40 درصد آب قابل استفاده ، (i2) آّبیاری بر اساس تخلیه 80 درصد آب قابل استفاده از مرحله ساقه دهی تا رسیدگی، ((i3 آبیاری بر اساس تخلیه 80 درصد آب قابل استفاده از مرحله گل دهی تا رسیدگی، ( (i4آبیاری بر اساس تخلیه 80 درصد آب قابل استفاده از مرحله دانه بندی تا رسیدگی و ارقام کلزا به عنوان فاکتور فرعی در 5 سطح شامل، هایولا401، زرفام، مدنا، ساریگل و آپشن500 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف معنی داری بین ارقام و سطوح مختلف آبیاری برای عملکرد و اجزاء عملکرد، درصد روغن، درصد پروتئین، عملکرد روغن، عملکرد پروتئین، گلوکوزینولات دانه و کارایی مصرف آب وجود دارد (01/0 p <). در این بررسی تنش کم آبی، سبب کاهش عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن، عملکرد پروتئین و کارایی مصرف آب شد و درصد پروتئین و میزان گلوکوزینولات را افزایش داد. کاهش عملکرد دانه در در هر سه تیمار i2، i3 و 4 i عمدتاً به دلیل کاهش غلاف در بوته و دانه در غلاف بود. در بررسی میزان تغییرات اسیدهای چرب غیراشباع در کلزا مشخص شد که ارقام مدنا و ساریگل دارای بالاترین میزان اسیدهای چرب غیر اشباع می باشند. همچنین مشخص شد رقم هایولا401 پایین ترین میزان گلوکوزینولات دانه را دارا می باشد. کارایی مصرف آب در هر سه تیمار تنش کم آبی نسبت به تیمار i1کاهش یافت. تیمار i1، بیشترین کارایی مصرف آب را با مقدار 68/0 کیلوگرم بر مترمکعب داشت. در بین ارقام نیز رقم هایولا401 بیشترین کارایی مصرف آب را داشت. در مقایسه پنج رقم نیز مشخص شد که ارقا م زرفام و هایولا 401 به ترتیب با 1/4006 و 8/3991 کیلوگرم در هکتار بالاترین و رقم آپشن500 با 9/2515 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را داشتند. نتایج نشان داد که آبیاری کامل در مراحل گل دهی و دانه بندی برای دستیابی به عملکرد و کارایی مصرف آب مطلوب، ضروری می باشد. بر اساس نتایج بدست آمده رقم هایولا401 در سطح i1 به دلیل عملکرد دانه، روغن و پروتئین بالا، تولید کمتر گلوکوزینولات در دانه و کارایی مصرف آب بالاتر در بین تیمارهای مورد مطالعه دارای برتری بود.