تعیین ترکیبات شیمیایی و تجمع فلزات سنگین (zn, cu,pb,cd)در خاک و گیاهان برنج اطراف شهرک صنعتی آمل

هدف از این مطالعه بررسی تجمع و تعیین فرم های شیمیایی فلزات سنگین در خاک و مزارع برنج است. با این هدف نمونه برداری به صورت تصادفی در 9 مزرعه برنج اطراف شهرک صنعتی آمل که با فاضلاب آلوده این شهرک آبیاری شده اند، صورت گرفت. فرم های شیمیایی فلزات سنگین با استفاده از روش استخراج ترتیبی bcr اصلاحی تعیین شدند. کادمیوم توسط کوره گرافیتی و میزان عناصر روی، مس، نیکل و سرب به وسیله جذب اتمی شعله ای اندازه گیری شد. میانگین غلظت روی، مس، نیکل، کادمیوم و سرب در خاک به ترتیب 48/100، 68/29، 59/42، 097/0 و 97/24 میکروگرم بر گرم بدست آمد، همچنین متوسط عناصر مذکور در دانه برنج 62/6، 95/1، 53/2، 041/0 و 16/0 است که پایین تر از استاندارد های جهانی بودند. میانگین غلظت این عناصر در ریشه برنج بیشتر از ساقه و ساقه بیشتر از دانه است. نتایج تعیین فرم شیمیایی فلزات سنگین در خاک نشان داد که درصد فراوانی فلزات سنگین به ترتیب از بیشترین به کمترین شامل: در فلز روی فرم باقیمانده، فرم اکسایشی، فرم کاهشی و فرم قابل حل در اسید-تبادلی-کربنات، در فلز مس فرم باقیمانده، فرم اکسایشی، فرم کاهشی، فرم قابل حل در اسید-تبادلی-کربنات و در فلز کادمیوم فرم کاهشی، فرم قابل حل در اسید-تبادلی-کربنات، فرم اکسایشی و فرم باقیمانده است. در فلز سرب فرم باقیمانده، فرم کاهشی، فرم اکسایشی، فرم قابل حل در اسید- تبادلی-کربنات و برای فلز نیکل فرم باقیمانده، فرم اکسایشی، فرم کاهشی، فرم قابل حل در آب-تبادلی-کربنات است. تحرک و ماندگاری فلزات سنگین نیز مورد بررسی قرار گرفتند، نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین تحرک را به ترتیب کادمیوم و روی دارا هستند. همچنین کمترین و بیشترین ماندگاری را کادمیوم و روی به خود اختصاص می دهد. منبع عمده آلودگی کادمیوم را منابع انسانی و بقیه فلزات را منابع طبیعی تشکیل داده است. کلمات کلیدی: فلزات سنگین، فرم های شیمیایی، خاک، برنج، استخراج ترتیبی اصلاحی bcr