علل و عوامل تحول شعر از سبک هندی به دوره بازگشت

هر چند تاکنون کتب و مقالات بسیاری درباره سبک هندی و دوره بازگشت به تحریر در آمده است، هنوز این دو دوره در بسیاری از زمینه ها و ابعاد، ناشناخته اند و میزان آثار مربوط به این دو دوره، با دیگر سبک ها و ادوار شعر فارسی قابل مقایسه نیست. در این پژوهش برآنیم تا با بازکاوی دقیق و عمیق سبک هندی و دوره بازگشت، علل و عوامل تحول شعر از سبک هندی به دوره بازگشت را به شیوه ای علمی، تبیین و روشن کنیم. به همین منظور ابتدا به معرفی ادوار شعر فارسی و سپس بررسی ویژگی های سبکی هر دو دوره پرداخته ایم. به این ترتیب طرح پیشینه ها و زمینه ها، مدخلی برای ورود به بحث اصلی قرار گرفت. در این تحقیق با نگاهی همه سو نگرانه، تحول شعر از سبک هندی به دوره بازگشت را، از چهار منظر، واکاوی و تحلیل کرده ایم : 1. سیاسی- تاریخی، 2. جامعه شناختی، 3. ادبی، 4. روان شناختی. در نتیجه روشن ساخته ایم که عناصر مهمی چون : تغییر حکومت ها و خط مشی آن ها، تغییر پایگاه اجتماعی شاعران و نیز جایگاه شعرخوانی، تفاوت ذائقه ایرانی و هندی، تغییر مخاطب، پیچیدگی و تعقید افراطی در شعر سبک هندی، پایان عصر مهاجرت، شیفتگی شاعران دوره بازگشت نسبت به شاعران ادوار گذشته، آرای تذکره نویسان، ناتوانی شاعران بازگشتی در ابداع طرز نو و ... از عمده ترین عوامل تأثیرگذار در این تحول بوده اند.