امکان سنجی اکوتوریسم روستایی استان مرکزی از طریق تشکل های تعاونی(1388)

در دنیای در حال تحول امروزی، دیگر نمی توان بشکل کلیشه ای از استراتژیها، سیاستها و برنامه های توسعه ای استفاده نمود و گرایش قالب به بهر ه گیری موقعیتی و وضعیتی است. این قاعده در خصوص توسعه روستایی و پایدار سازی جوامع محلی کشور نیز صادق می باشد. محوریت دهی به بحث گردشگری با تاکید بر (طبیعت گردی روستایی) در برنامه ها و استراتژیهای مدون شده جهت توسعه روستایی یکی از چنین فعالیتهای موقعیتی است که با توجه به شرایط محیط های روستایی، دارای مزیت های نسبی و رقابتی مطلوبی می باشد. از طرف دیگر باید توجه داشت که پیاده سازی بحث اکوتوریسم روستایی، فعالیتی مشارکتی بوده که می تواند به کمک ساختارهای فعالیت خصوصی، دولتی، تعاونی و حتی بشکل ساختارهای ترکیبی صورت پذیرد. پیش فرض اولیه آن است که بدلیل ماهیت اقتصادی ـ اجتماعی تعاونیها و مشارکت پذیرتر بودن آنها نسبت به سایر ساختارهای فعالیتی (دولتی و خصوصی)، همچنین توانمندی تعاونی ها در ارتقاء همزمان سرمایه های فردی و اجتماعی در کنار فعالیتهای جاری، می توان از چنین ساختارهایی در توسعه اکوتوریسم روستایی، در قالب نوعی ساختار جلودار استفاده نمود. تحقیق حاضر نیز با همین دیدگاه اقدام به بررسی امکان سنجی اکوتوریسم روستایی در استان مرکزی از طریق تشکل های تعاونی می کند. در تحقیق حاضر، امکان سنجی از چهار بعد اقتصادی، مدیریتی، اجتماعی ـ فرهنگی و اکولوژیکی در دو حوزه امکان سنجی توسعه اکوتوریسم روستایی از طریق تشکل های تعاونی و امکان سنجی پتانسیل های اکوتوریسم روستایی در نواحی روستایی استان مرکزی دنبال می شود. نوع تحقیق کمی، حال نگر و نیمه تجربی بوده و به روش توصیفی و همبستگی ـ همخوانی اجرا می شود. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران و کارشناسان ادارات کل و ادارات شهرستانی تعاون، محیط زیست و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می شوند که اقدام به سرشماری آنها شده است. روش جمع آوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه ای و پرسشنامه بوده و ابزار جمع آوری اطلاعات فیش برداری و طراحی پرسشنامه است که متناسب با هدف کلی تحقیق تحت عنوان امکان سنجی اکوتوریسم روستایی استان مرکزی از طریق تشکل های تعاونی و اهداف اختصاصی آن شامل: شناخت مشکلات و تنگناهای گردشگری در استان مرکزی، بررسی وضعیت اکوتوریسم روستایی در سطح کشور با تاکید بر شرایط استان مرکزی، بررسی و استخراج شاخصهای امکان سنجی راه اندازی اکوتوریسم روستایی در استان مرکزی، مطالعه تطبیقی درخصوص وضعیت اکوتوریسم روستایی ایران با کشورهای دارای پتانسیل بالا در این حوزه ، بررسی و استخراج شاخصهای سنجش میزان آمادگی تعاونیهای استان مرکزی جهت فعالیت در حوزه اکوتوریسم روستایی و ارائه راهکارهای مربوط به ارتقاء وضعیت اکوتوریسم روستایی استان مرکزی از طریق تعاونیها می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهند که زوج ابعاد امکان سنجی در امکان سنجی توسعه اکوتوریسم روستایی از طریق تشکل های تعاونی با امکان سنجی پتانسیل های اکوتوریسم در نواحی روستایی با یکدگیر ارتباط معنادار دارند، روابط متقابل بین ابعاد گوناگون امکان سنجی برقرار بوده ولی جهت تعاونی ها رابطه معنا داری بین بعد اکولوژیکی و اجتماعی ـ فرهنگی و اجتماعی ـ فرهنگی با بعد مدیریتی ملاحظه نمی شود . در خصوص امکان سنجی پتانسیل ها ،رابطه معنادار بین ابعاد اقتصادی و مدیریتی و اجتماعی ـ فرهنگی با اکولوژیکی مشاهده نمی شود. یافته ها نشان داده است که مهمترین موانع توسعه اکوتوریسم روستایی بواسطه تشکل های تعاونی در روستاهای استان مرکزی شامل کم توجهی به بحث اطلاع رسانی، حمایت های غیر تخصصی و اندک از تعاونی ها و تعارضات فرهنگی و ضعف آموزش در مردم محلی است. مهمترین راهکارهای موثر بر توسعه اکوتوریسم را نیز می توان شامل تشویق به سرمایه گذاری توامان بخش خصوصی و تعاون، افزایش تعاملات بین دستگاههای دولتی فعال در این حوزه، توسعه زیر ساختهای روستایی و ایجاد بانک اطلاعات مناطق پر جاذبه روستایی دانست. کلید واژه ها: اکوتوریسم روستایی ، امکان سنجی، تشکل های تعاونی ، راهکارهای ارتقا ، نقاط ضعف اکوتوریسم روستایی .