مقایسه سطوح هورمون های پروژسترون و تیروئیدی میش های دالاق در فصل های تولیدمثلی و غیرتولیدمثلی

هدف مطالعه حاضر، مقایسه سطوح هورمون های p4، t3 و t4 میش های دالاق در فصل های تولیدمثل و غیرتولیدمثل بود. پنج میش بومی دالاق با سن تقریبی 3 سال و میانگین وزنی 05/2±84/63 کیلوگرم از یک گله بطور تصادفی در ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد گوسفند فاضل آباد، استان گلستان انتخاب و جدا از قوچ ها نگهداری شدند. این آزمایش از فروردین 1388 آغاز و تا پایان اسفند همان سال ادامه یافت. در دوره مطالعه، میش ها یک جیره استاندارد نگهداری دریافت نمودند. وزن کشی میش ها بصورت ماهانه انجام شد. دمای محیطی و طول روز محل آزمایش بصورت روزانه یادداشت شد. نمونههای خون بطور هفتگی از طریق سیاهرگ گردنی اخذ گردید. نمونه های پلاسما بدست آمده برای اندازه گیری غلظت هورمون های یاد شده تا زمان مقتضی، در دمای 20- درجه سانتیگراد نگهداری شدند و غلظت پلاسمایی هورمون ها توسط روش رادیوایمیونواسی تعیین شدند. داده ها به روش آماری اندازه گیری های مکرر محاسبه شدند. بطور میانگین بیشترین و کمترین درجه حرارت محیط در کل دوره آزمایش به ترتیب در ماه های تیر (?°21/0±24/28) و بهمن (?°97/0±43/7)، همچنین بطور متوسط بلندترین و کوتاه ترین روز سال به ترتیب در ماه های تیر (07/0±39/14 ساعت) و دی (03/0±55/9 ساعت) ثبت شده بود. میانگین سطوح پلاسمایی هورمون های p4، t3 و t4 در فصل تولیدمثل به ترتیب برابر با 34/0±05/4 نانو گرم بر میلی لیتر، 06/0±1/2 و 89/4±81/119 نانو مول بر لیتر بود. درحالی که میانگین سطوح این هورمون ها در فصل غیرتولیدمثلی به ترتیب برابر با 34/0±16/6 نانو گرم بر میلی لیتر، 06/0±98/1و 89/4±88/74 نانو مول بر لیتر بود. سطوح p4 و t4 در طول فصول تولیدمثل و غیرتولیدمثل بطور معنی داری متفاوت بود اما در میزان t3 در این دو فصل اختلاف معنی داری مشاهده نشد (05/0p<). بالاترین سطح پلاسمایی هورمون های p4، t3 و t4 به ترتیب در فصول تابستان (46/0±63/6 نانوگرم بر میلی لیتر)، بهار (06/0±15/2 نانو مول بر لیتر) و زمستان (25/5±40/141 نانو مول بر لیتر) مشاهده شد و پایین ترین سطح این هورمون ها در فصول زمستان (46/0±31/2 نانوگرم بر میلی لیتر)، تابستان (06/0±82/1 نانو مول بر لیتر) و تابستان (25/5±12/71 نانو مول بر لیتر) ثبت شد. ضریب همبستگی بین سطوح p4، t3 و t4 با درجه حرارت محیط در طول دوره مطالعه به ترتیب برابر با 3/0+ 41/0- و 51/0- بود (01/0 p<). در حالی که ضریب همبستگی بین سطوح این هورمون ها با طول روز محل به ترتیب برابر با 21/0+، 19/0+ و 13/0- بود (01/0 p<). ضریب همبستگی بین سطوح p4 با t3 و t4 به ترتیب برابر با 05/0+ و 33/0- بود (01/0 p<). در مجموع، نتایج نشان داد که درجه حرارت محیط با سطوح t3 و t4 یک رابطه عکس ولی با سطح p4 رابطه مثبت داشت در حالی که طول روز محیط با سطوح p4 و t3 یک رابطه مثبت ولی با سطح t4 رابطه عکس داشت. همچنین ارتباط بین سطح p4 با سطوح t3 و t4 به ترتیب مثبت و منفی بود. بنابراین می توان گفت که میش های دالاق قادر به تخمک-ریزی پیوسته در طول سال هستند. بطوری که فصل تولیدمثلی آنها محدود به یک زمان خاص از سال نمی باشد.