بررسی عوامل سیاسی شکل گیری سازمان کشورهای صادر کننده گاز: فرصت ها، چالش ها، چشم اندازها

ایده تاسیس اوپک گازی از ایجاد «مجمع کشورهای صادر کننده گاز» که در سال 2001 در تهران، تشکیل شده بود، ناشی می گردد. بر این اساس کشورهای ایران، روسیه، قطر، الجزایر، بولیوی، برونئی، مصر، گینه، اندونزی، لیبی، مالزی، نیجریه، عمان، ترینیداد و توباگو، ترکمنستان، امارات و ونزوئلا که در نشست تهران حاضر بودند، خواستار افزایش نقش و فعالیت این مجمع در حد یک کارتل بزرگ نظیر اوپک شدند. در سوم دی 1387 وزیران نفت و انرژی کشورهای عضو مجمع در شهر مسکو پایتخت روسیه گردهم آمدند و اساسنامه این مجمع را تصویب کردند؛ با تصویب این اساسنامه، مجمع کشورهای صادرکننده گاز هویت سازمانی یافت. به طور کلی ایده تشکیل کارتل ها توسط تولید کنندگان مطرح و پی گیری می شود و هدف از برپایی چنین تشکل هایی ایجاد امنیت عرضه، ثبات بازار و ایجاد درآمد پایدار عنوان می گردد و در مقابل، مصرف کنندگان، ایجاد این نوع تشکل ها را به نفع خود نمی دانند؛ زیرا باعث افزایش قیمت و کاهش قدرت آنها در قبال فروشندگان می شود. به همین سبب از زمان طرح ایده تشکیل اوپک گازی تا کنون، مخالفان و موافقان تشکیل چنین سازمانی به ارائه نظریات مختلف خود پرداخته اند. سوال اصلی این است که عوامل سیاسی شکل گیری سازمان کشورهای صادر کننده ی گاز چیست و فرصتها و چالشها و چشم اندازهای شکل گیری این سازمان کدام است؟ فرضیه های پژوهش حاضر این است که الف- سازمان کشورهای صادرکننده گاز ممکن است مخالفت کشورهای وارد کننده عمده ی گاز را بر انگیزد و آنها را به ایجاد مقررات ضد کارتل وادارد. ب- سازمان کشورهای صادرکننده گاز قدرت چانه زنی کشورهای عضو را در عرصه ی بین المللی افزایش داده و اهرمی برای فشار آوردن به غرب را در اختیار آنان قرار می دهد. ج- موفقیت این کارتل همکاری و هماهنگی کامل اعضای آن را می طلبد. نوع تحقیق در این پژوهش، توصیفی-تحلیلی بوده و جهت پاسخ به سوالات مطرح شده‏ی هم‏جهت با اهداف فوق، به‎طور مشخص از روش‎شناسی مقایسه ای برای درک جایگاه و موقعیت سازمان کشور های صادرکننده ی گاز استفاده شده است. گردآوری اطلاعات نیز از روش‏های گوناگون و به‎طور کلی بر مبنای روش کتابخانه‎ای و اینترنتی با تکیه بر داده‎های تاریخی و قرائن و شواهد موجود با استفاده از تحقیقات انجام شده به‎وسیله‎ی دیگران صورت پذیرفته است. درنهایت، تجزیه و تحلیل یافته‏های تحقیق، نتایج ذیل را به‎همراه داشته است: علاوه برمشکلات تکنیکی و وضعیت فعلی بازار های گاز که اجازه ی فعالیت گسترده را به سازمان نمی دهد، مخالفت کشورهای وارد کننده ی عمده ی گاز نیز سازمان را دچار چالش می نماید. با این وجود چنین سازمانی می تواند کشورهای فعال در این عرصه را با هم هماهنگ کند و از زیان های ناشی از ناهماهنگی بین این کشورها که در نهایت به زیان منافع ملی آنها خواهد بود، جلوگیری نماید.