تأثیر کودهای شیمیایی و بیولوژیک نیتروژن دار بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام کنجد(sesamum indicum l) در استان یزد

جهت ارزیابی آثار مقادیر کود شیمیایی نیتروژن دار و کود بیولوژیک نیتروژن دار بر عملکرد و اجزاء عملکرد سه رقم کنجد (sesamum indicum l.) آزمایشی در سال زراعی 1388 به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی-تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد انجام گرفت. تیمارها شامل ارقام داراب-14،جیرفت و بومی به عنوان فاکتور اصلی و فاکتورهای فرعی شامل مقادیر کود نیتروژن در سه سطح (صفر،25 و 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و کود بیولوژیک نیتروژن دار در دو سطح (عدم کاربرد و کاربرد) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که در بین ارقام مختلف از نظر ارتفاع بوته، تعداد شاخه های فرعی، تعداد کپسول در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد روغن، درصدهای اولئیک اسید، لینولئیک اسید، پالمتیک اسید و استئاریک اسید تفاوت معنی دار وجود دارد. با افزایش میزان نیتروژن ارتفاع بوته، تعداد شاخه های فرعی، تعداد کپسول در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد روغن و درصد اولئیک اسید افزایش معنی داری یافت، همچنین با کاربرد کود بیولوژیک نیز ارتفاع بوته، تعداد شاخه های فرعی، تعداد کپسول در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه و عملکرد روغن افزایش معنی داری یافتند. با افزایش میزان نیتروژن، عملکرد دانه ارقام مورد مطالعه افزایش یافت ولی واکنش ارقام به سطوح مختلف کود نیتروژن یکسان نبود. بالاترین عملکرد دانه (4/1794 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن(93/935) در تیمار رقم داراب-14، 50 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار و کاربرد کود بیولوژیک به دست آمد. بیشترین درصد روغن(32/60) نیز در تیمار رقم بومی و عدم کاربرد کود شیمیایی نیتروژن و کود بیولوژیک به دست آمد. عملکرد دانه با صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه های فرعی، تعداد کپسول در بوته و وزن هزار دانه همبستگی مثبت و معنی دار داشت. درصد اولئیک اسید با درصد لینولئیک اسید همبستگی منفی و معنی داری (**759/0- r=) داشت. در کل نتایج نشان داد کود بیولوژیک نیتروکسین می تواند تا حد زیادی در راستای کاهش مصرف کود شیمیایی نیتروژن و در نتیجه جلوگیری از اثرات سوءِ آن مفید باشد. واژه های کلیدی: ارقام کنجد، درصد اسیدهای چرب، عملکرد دانه،کود بیولوژیک،کود نیتروژن