مطالعه پراکنش و بررسی شیوع ویروس های موزائیک شلغم(tumv)، زردی غربی چغندرقند (bwyv) و موزائیک کلم گل(camv) در مزارع کلزای استان گلستان

کلزا (brassica napus l.) یکی از مهم ترین گیاهان دانه روغنی در استان گلستان و کشور به شمار می رود. شیوع بیماری های ویروسی و پراکندگی آن در مناطق کشت این محصول می تواند خطری جدی برای تولید این دانه روغنی محسوب شود. در میان عوامل ویروسی مختلف آلوده کننده کلزا سه ویروس زردی غربی چغندرقند (beet western yellows virus, bwyv) ،) ویروس موزائیک شلغم virus, tumv) (turnip mosaic و ویروس موزائیک کلم گل (cauliflower mosaic virus, camv) از مهم ترین ویروس های بیمارگر کلزا بشمار می روند. این بررسی با هدف مطالعه وقوع پراکنش و فراوانی این سه ویروس مهم کلزا در استان گلستان انجام گرفت. طی سال زراعی 1387-1386 و 1388-1387 در مجموع 600 نمونه از مزارع کلزا جمع آوری و با استفاده از آزمون das-elisa برای آلودگی به bwyv، tumv و camv بررسی شدند. نتایج نشان داد که دو ویروس tumv و bwyv در سال زراعی 88-1387 در مقایسه با سال زراعی 87-1386 شیوع بالاتری داشتند و همچنین مناطق غربی و جنوبی استان گلستان نسبت به ناحیه شرقی بیشتر در معرض خطر آلودگی به این ویروس ها قرار داشتند. همچنین تنوع ژنتیکی ویروس زردی غربی چغندرقند در مقایسه با نمونه های مشابه دنیا بررسی شد. برخی نمونه های دارای علائم آلودگی از مزارع استان گلستان و دانشکده کشاورزی تربیت مدرس برای ردیابی آلودگی به bwyv با استفاده از rt-pcr و آغازگرهای طراحی شده bwyv شناسایی شدند. این آغازگرها قطعه ای از ژنوم ویروس به طول 563 نوکلئوتید شامل بخشی از ژن کد کننده پروتئین پوششی ویروس را تکثیر نمودند. محصول pcr به حامل همسانه سازی ptz57r/t متصل گردید. توالی نوکلئوتیدی تعداد سه کلون از جدایه های این ویروس تعیین شدند. میزان تشابه cp ژنتیکی موجود در بین این سه جدایه و جدایه هایی که توالی آنها در ncbi موجود می باشد توسط نرم افزار genedoc بررسی و ماتریس تشابهات بدست آمد. جدایه های تعیین توالی شده در سطح اسیدهای آمینه و نوکلئیک اسید 92-100 درصد با جدایه های موجود در ncbi مشابهت نشان دادند. مقایسه توالی جدایه های مورد بررسی با جدایه های سایر کشورها نشان داد که جدایه های ایران قرابت زیادی با جدایه های آسیایی دارند. این تحقیق برای اولین بار به بررسی تنوع ژنتیکی ویروس bwyv در ایران پرداخته است.