پدیدارشناسی هرمنوتیک میدان نقش جهان به مثابه مکان

«بی جهانی و گمشدگی» به عنوان بحرانی برای انسان امروز مطرح است. از آنجا که مکان یکی از مفاهیم پایه در معماری و شهرسازی است و بی مکانی معضلی است که شهرها و بناهای معاصر با آن دست به گریبانند، دیدگاه های هایدگر می تواند در پدیدار کردن مکان بسیارکارگشا باشد. مارتین هایدگر، ریش? حل این معضل را در آشکارگی مفاهیم مکان، جهان و به طور خاص دازاین (انسان) که در- جهان- بودن از ویژگی های اگزیستانسیال اوست، می بیند. دازاین مکانیت دارد و بودنش با در- جهان- بودن همراه است. مکانیت او به واسطه ی قرب و بعد او آشکار می شود.این مکانیت از دو ویژگی اساسی حکایت می کند: رفع دوری و جهت گیری. برای تحقق مکانمندی انسان در مکان از هنر بهره می جوییم. از دید گاه هایدگر در هنر حقیقت آشکار می شود و کارکرد هنر همین نا مستوری است. لذا هنر معماری هنری است که مکان در آن نامستور و آشکار می شود. معماری به مثاب? هنر مکانی برای سکنی گزیدن انسان فراهم می کند. به این منظور چهار گانه یعنی زمین، آسمان، خدایان و میرایان در مکان گرآوری می شوند و در نهایت مکان آشکار می گردد. مکانی به راستی مکان است که در ارتباط با هستی انسان باشد و هویتی ناب برای او به ارمغان آورد. در این راستا معانی محیط گرد آوری و نمادینه می شود و حس مکان برای ساکنان آن مکان به وجود می آید. این احساس در مطابقت با روح حاکم بر مکان آشنایی و این همانی فرد با مکان را بیشتر می کند و موجب تعلق خاطر فرد به مکان می شود. در واقع طریقی که چیزها برای پدیدار شدنشان بر انسان می گزینند، خصلت آن ها را نشان می دهد. خصلت ویژه ی یک محیط یگانگی و یگانه پنداری با آن را برمی انگیزد و در واقع موجب رفع دوری می شود. فقدان هرگونه خصلت یا سرشت نشان در محیط های روزگار مدرن، این یگانگی و یگانه پنداری را به امری دشوار و حتّی ناممکن بدل ساخته و خود این معضل به عامل سرنوشت سازی در از دست رفتن بیشتر مکان ، تبدیل شده است. در این پژوهش ابتدا روش خاص هایدگر یعنی پدیدار شناسی هرمنوتیک توضیح داده می شود و با استفاده از این روش وجود انسان در ارتباط با مکان مطالعه می گردد. در ادامه برای آشکار کردن حقیقت مکان از هنر معماری استفاده می کنیم. سپس مراتب مختلف آشکار شدن مکان بررسی و ابعاد و ویزگی های عام و خاص پدیدار مکان توضیح داده می شود. با استفاده از چهارچوب نظری حاصل از پژوهش، میدان نقش جهان (امام خمینی) به مثاب? مکان مورد بررسی پدیدارشناسانه- هرمنوتیک قرار می گیرد. امید است معماران و شهرسازان به مدد آشنا شدن بیشتر با مفهوم مکان بتوانند در احیای حقیقت مکان با استفاده از هنر معماری کوشا باشند.