زیبایی شناسی نُسَخ قرآنی مُذَهَّب دوره صفویه تا اوایل قاجاریه (با توجه به نمونه های موجود در موزه ملی قرآن کریم تهران، موزه چهل ستون و هنرهای تزیینی اصفهان)- پروژه عملی: اجرای نقشمایه های برگرفته از تزئینات نسخ قرآنی مذهب بخش نظری پایان نامه در قالب آلبوم

به تعبیر قرآن، زیبایی طرح، رنگ و نقوش، تجلی حُسن است که ریشه اصیل آن از عالم دیگری بر دل هنرمند پرتو می افکند و همواره او را به سوی نقش های انتزاعی که در آنها سرمشق طبیعی اولیه، غالبا ناپیدا و ناشناخته است، سوق می دهد. این گونه وحدت در کثرت، مظهر توحید الهی ست که به همه آثار هنری عالم اسلامی، مُهر معنویت زده است. هنرمند تذهیب کار با چنین دیدگاه توحیدی، نقش و رنگ را از مبدا الهام و عالم ملکوت (عالم مثال یا خیال منفصل) دریافت می کند. او با پیروی از نمونه های اصلی و نگاره های عرشی که در گذشته ابداع شده (صورت ناب ازلی)، سعی در نزدیکی به حقیقت دارد. هنر صفحه آرایی امروز، در هنر کتابت دوران قدیم ریشه داشته است و به خاطر ارزش و ویژگی های خاص نسخه های دوران پیشین و بالا بردن سطح کیفیت و هویت بخشی به آثار هنری امروز، شناخت و تحلیل آنها به عنوان بخشی از هنر ایرانی- اسلامی ضروری می نماید. خوشنویسی و تذهیب همواره به عنوان دو رکن اصلی در کتاب آرایی به ویژه مزین ساختن قرآن، نقش داشته است و ایرانیان در طول تاریخ خود همواره برای تجسم کمال مطلوب مذهبی و هنری خویش به خط و درکنار آن تذهیب توسل جسته اند. هنر تذهیب و خوشنویسی همواره در خدمت نقاشان، تذهیب کاران و طراحان بوده و عامل اصلی خلق تزیینات زیبا و ماندگاری از این هنرمندان، در هنر ایرانی- اسلامی می باشد. تکامل نقوش و تزیینات وابسته به قرآن در دوره های سلجوقی، ایلخانی و تیموری سیر قابل توجهی یافتند. تذهیب های قرآنی دوره صفویه تا اوایل قاجاریه در امتداد سده های پیشین با تنوع بیشتر ترکیب بندی و پختگی هر چه تمام تر نقوش و رنگ ها شاخص شد. تزیینات نسخه های قرآنی اوایل دوره قاجاریه متاثر از نوع تکنیک، نقوش، ترکیب بندی و آرایه های تزیینی قرآن های دوره صفویه است. از ویژگی های زیباشناسانه تذهیب های قرآنی دوره صفویه تا اوایل قاجاریه قرارگیری نقوش، رنگ ها و تزیینات در عین صلابت و یکتایی، ساده و خالی از حجم گرایی است. تذهیب های قرآنی این دوران، درخشندگی، جلا و تابناکی عمیقا روحانی دارد که نورانیتی تنزیهی به آثار قرآنی این عهد داده است. در این پایان نامه مبانی و ویژگی های زیبایی قرآن های مذهب دوره صفویه تا اوایل قاجاریه، مورد نظر است که با تحلیل های فنی، کاربردی و نمادین تزیینات نسخه های انتخاب شده و منابع معتبر تاریخ هنر، فلسفه و حکمت هنر اسلامی، عرفان و زیبایی شناسی اسلامی بررسی می شود.