امپریالیسم فرهنگی با تاکید بر دیدگاه مقام معظم رهبری

در این پژوهش نگارنده تلاش نمود تا به یک پرسش اساسی پاسخ دهد و آن پرسش این بود «از دیدگاه مقام معظم رهبری، امپریالیسم فرهنگی از چه جایگاهی در نظام بین المللی سلطه برخوردار می باشد؟» در راستای پاسخ به این سوال و با توجه به بیانات مقام معظم رهبری در این زمینه مطرح شد که امپریالیسم فرهنگی مهمترین نوع امپریالیسم می باشد و در استمرار نظام سلطه نقش اساسی را ایفا می نماید. جهت آزمون فرضیه ی فوق، رساله ی حاضر را در یک مقدمه و چهار فصل سازماندهی نمودیم . چارچوب نظری این پژوهش بر اساس نظریه های امپریالیسم از دو اندیشمند ایمانوئل والرشتاین و ادوارد سعید انتخاب شده است که این دو اندیشمند به نقش فرهنگ در روابط بین الملل و به طور خاص به نقش آن در نظام سرمایه داری پرداخته اند. نظام آموزشی ، مصرف گرایی ، مد گرایی ، رسانه و مطبوعات را از ابزار امپریالیسم فرهنگی دانسته اند . در بررسی اندیشه های مقام معظم رهبری ، ایشان نیز به نقش فرهنگ بعنوان مهمترین ابزار قدرتهای بزرگ در زمان حاضر ، پرداخته اند . در تعریف امپریالیسم فرهنگی بر نقش فرهنگ وغیر مادی آن یعنی استثمار روح ملت ها تاکید داشته اند و هدف از امپریالیسم فرهنگی را نیز از بین بردن فرهنگ و ارزش های ملتها و روح استقلالشان می دانند و بنابراین اهمیت امپریالیسم فرهنگی را از این جهت در نامحسوس بودن و رضایت قلبی ملتها می دانند . ایشان در بررسی امپریالیسم فرهنگی به بررسی ابزار مورد نیاز آن پرداخته و از جمله ی این ابزار به اینترنت , علم گرایی ، نظام آموزشی و مطبوعات و همچنین مدگرایی و فرار مغزها و دیگر موراد اشاره کرده اند . که در همه ی ابزار به نقش نرم و نامحسوس بودن آن و همچنین از بین بردن فرهنگ و ارزش های آن ملت تاکید داشتند . پس از بررسی اندیشه های مقام معظم رهبری در زمینه ابزارهای مورد نیاز امپریالیسم فرهنگی ، به بحث راهکارهای مقابله با امپریالیسم فرهنگی از دیدگاه مقام معظم رهبری پرداخته شده است . ایشان با اهمیت فراوانی که به نقش فرهنگ درروابط بین الملل حائز هستند در بحث راهکارها نیز به مهندسی فرهنگی به عنوان مهمترین راهکار در مقابله با امپریالیسم فرهنگی اشاره کرده اند . و از دیگر راهکارها از دیدگاه ایشان می توان به حفظ هویت فرهنگی ، تولید علم بومی ، اصلاح حوزه و دانشگاه و اصلاح و تقویت مطبوعات و رسانه ی ملی ، اشاره کرد . در مجموع می توان ، راهکار مقابله با امپریالیسم فرهنگی را از منظر مقام معظم رهبری در تقویت و مدیریت فرهنگ بیان کرد ، زیرا ایشان معتقدند که فرهنگ به دلیل اهمیت بالایی که دارد مهمترین مسئله در روابط بین الملل و در عصر حاضر می باشد ، و مدیریت درست فرهنگی می تواند یک کشور را در برابر تهدیدات داخلی و خارجی حفظ نمایید.