بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های برنج متحمل به گرما موجود در خوزستان با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره

این پژوهش به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 49 ژنوتیپ و رقم شامل ژنوتیپ های نسلf5 حاصل نه تلاقی بین برنج های محلی خوزستان و برنج های شمال کشور و تعدادی از ارقام محلی و اصلاح شده خوزستان به همراه چند رقم استاندارد irri از نظر صفت تحمل به گرما با استفاده از10حایگاه ریزماهواره در سال 1388در آزمایشگاه مرکزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین انجام گرفت. به استثناء جایگاه rm282 در بقیه جایگاه ها چند شکلی مشاهده شد. در مجموع 51 آلل تولید شد. تعداد آلل تولید شده در هر جایگاه بین 11-3 آلل و میانگین 5 آلل بود. جایگاه rm224 با دارا بودن بیشترین مقدار pic، بیشترین تعداد آلل تولیدی و آلل موثر بیشترین کارایی را در تفکیک ژنوتیپ ها نشان داد. فراوانی های مشاهده شده آللی انحراف شدیدی نسبت به فراوانی های مورد انتظار نشان دادند که این امر ناشی از اثر انتخابی بودن این جایگاه ها در تولید یا زمان بعد از تولید آنها می باشد. در 15 رقم و ژنوتیپ از مجموع 49 نمونه مورد بررسی اختلاط مشاهده شد. در14 نمونه در یک جایگاه و در ژنوتیپ7 در سه جایگاه rm224، rm570 و rm406 اختلاط دیده شد. در این بررسی جایگاه rm224 قابلیت غربال گری ارقام متحمل به گرما خوزستان و جایگاه rm570 قابلیت غربال گری ارقام متحمل به گرما و اختلاط بین ارقام را نشان دادند. تجزیه خوشه ای 49 رقم و ژنوتیپ را بر اساس ضریب تشابه تطابق ساده و الگوریتم upgma در سطح تشابه 70% به 9 خوشه مجزا هر کدام به ترتیب با 4، 8، 2، 3، 23، 3، 1، 2 و 1 عضو گروه بندی کرد. تمام ارقام محلی و اصلاح شده خوزستان در بزرگترین خوشه قرار گرفتند. ماتریس تشابه به دست آمده و خوشه بندی حاصل از آن رابطه ای با شجره ژنوتیپ ها نداشته و تنها تحت تاثیر نحوه انتخاب اصلاح کنندگان خوزستانی قرار داشت که تیپ های سازگار با منطقه را انتخاب کرده بودند. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای گروه های سه گانه ژنوتیپی نیز این موضوع را تایید کرد. تجزیه به مولفه های اصلی براساس ماتریس تشابه نشان دهنده همبستگی شدید جایگاه های مورد بررسی با تحمل به گرما در بین 49 ژنوتیپ و رقم بود. نتایج حاصل از چندشکلی ریزماهواره ها و تجزیه خوشه ای و تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که روابط ارقام و ژنوتیپ های تحت بررسی معیار مناسبی جهت دسته بندی و انتخاب لاین های برتر متحمل به گرما در دوره گلدهی در بین ارقام و ژنوتیپ های برنج موجود در خوزستان می باشد.