بررسی مراحل سیر و سلوک در دیوان امام خمینی (ره)

پایان نامه
چکیده

مقدمه وجود آدمی با فطرت الهی سرشته شده است و همین سرشت الهی باعث شده که آدمی همواره در جستجوی حقیقت و اعتلای خویش گام بر دارد . با توجه به آموزه های اسلامی ، یکی از راههای شناخت پروردگار ، عرفان است که در آن سالک از طریق مراحل سیر و سلوک به تهذیب نفس خویش می پردازد . عرفا برای رسیدن به حقیقت به منازل و مقاماتی قائلند که عملاً باید طی شوند و بدون عبور از آن منازل وصول به حقیقت را غیر ممکن می دانند زیرا عارف کمال را در رسیدن می داند نه در فهمیدن . برای رسیدن به لقاءالله باید مراحلی را طی نمود که این مراحل با توجه به پیشینه تاریخی عرفان ، در نزد عرفا متعدد و متنوع است . در چند قرن اوّل اسلامی ، عرفا حقایقی را که از طریق کشف و شهود بدانها رسیده بودند برای شاگردان خویش بازگو می کردند که همین امر باعث شد مسائل عرفانی طرح شود و تا اینکه در قرن هفتم هجری عرفان توسط محیی الدین عربی به صورت رسمی تدوین گشت و عرفان بعد از این زمان در حوزه ها و مدارس در کنار سایر علوم تدریس می شد و با حمله مغول و از بین رفتن خلافت عباسی ، زمینه روی کار آمدن صفویان و قوّت گرفتن شیعیان مهیا شد و به تبع آن عرفان شیعی در حوزه های دینی مورد توجه قرار گرفت در بررسی مقامات از نظر سیر تاریخی ، کتب عرفانی متعددی که در این زمینه نوشته شده اند از جمله منازل القاصدین الی الله از حکیم ترمذی ، اللّمع فی التصوف از ابونصر سراج ، منازل السائرین از خواجه عبدالله انصاری و مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه از عزالدین محمودکاشانی و ... که در هر کدام از این آثار در مورد مقامات و چگونگی آن سخنانی گفته شده است که با توجه به نوع سلوک آنها ، تنوع و تعدد مقامات در این آثار مشهود است . امام خمینی نیز به عنوان یکی از عرفای سر شناس معاصر به مراحل سیر و سلوک در آثار منثور و منظوم خویش پرداخته است . در این پژوهش مقامات را در ده مرحله در دیوان اشعار بررسی شد ، و مراحلی را به عنوان مقدمات مقامات پیش از این مراحل ده گانه قرار داده ایم زیرا امام خمینی در آثار منثور خویش برای مرحله اول ، سه مرحله در نظر گرفته است که عبارتند از : تفکر ، یقظه و عزم که ما آنها را تحت عنوان « مقدمات مقامات » بررسی نموده ایم . بررسی مراحل سیر و سلوک بدین صورت انجام پذیرفته است که ابتدا از نظر لغوی و اصطلاحی بررسی شده است ، آنگاه آنها را از نظر قرآنی و روایی بررسی کرده ایم و سپس اشعار عرفانی را با توجه به آثار منثور امام و عرفا بررسی و تحلیل نموده ایم . این پژوهش بر مبنای دیوان امام خمینی (ره) با تعلیقات علی اکبر رشاد انجام پذیرفته است و تمامی ارجاعات ابیات تحقیق در آن بدین صورت است : دیوان / شماره صفحه / شماره بیت .

منابع مشابه

مراحل سیر و سلوک عرفانی از منظر امام خمینی(س)

آنچه در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد، گامهای اساسی سلوک و چگونگی طی منازل و مقامات، از زبان کسی است که خود با پای دل، گام در راه نهاده و کششهای الهی را با عمق وجود خویش لمس کرده است و به عنوان عارفی کامل، علاوه بر سیر و سلوک عرفانی خود، توانست ترسیم‌گر راهی روشن برای ره‌پویان راه حقیقت نیز باشد. درباره تعداد و تنوع منازل سیر و سلوک، جای سخن فراوان است و عارفان برای سیر...

متن کامل

سیری در دیوان اشعار امام خمینی (ره)

امام خمینی (ره) بی شک یکی از شخصیتهای کم نظیر و تاثیرگذار دوران معاصر بود با خصایص منحصر به فرد و ابعاد وجودی گوناگون. این نوشته گامی کوچک در معرفی اجمالی بعد ادبی و سیری در دیوان اشعار ایشان می باشد. بخش عظیم اشعار حضرت امام، غزلهای عارفانه است که از حیث سبکی اغلب تحت تاثیر غزلهای خواجه حافظ می باشد. امام خمینی با بهره گیری وسیع از اصطلاحات عرفانی در دورانی که این اصطلاحات از سوی برخی متشرعین ...

متن کامل

سیری در دیوان اشعار امام خمینی (ره)

امام خمینی (ره) بی شک یکی از شخصیتهای کم نظیر و تاثیرگذار دوران معاصر بود با خصایص منحصر به فرد و ابعاد وجودی گوناگون. این نوشته گامی کوچک در معرفی اجمالی بعد ادبی و سیری در دیوان اشعار ایشان می باشد. بخش عظیم اشعار حضرت امام، غزلهای عارفانه است که از حیث سبکی اغلب تحت تاثیر غزلهای خواجه حافظ می باشد. امام خمینی با بهره گیری وسیع از اصطلاحات عرفانی در دورانی که این اصطلاحات از سوی برخی متشرعین ...

متن کامل

بررسی مقایسه ای نقش عشق در سلوک عرفانی از منظر امام خمینی (ره) و خوآن دلاکروث

  چکیده امام خمینی(ره) و  خوان دلاکروث، به عنوان دو پیر طریقت و مرشد کامل در عرفان اسلامی و مسیحی، سیر و سلوک عرفانی را دارای مراتب و مراحلی می دانند که در یک بررسی مقایسه ای می توان آن را در سه مرحله تطهیر، تنویر و اتحاد شرح نمود. از نظر ایشان، تطهیر که مهم ترین مرحله در سیر و سلو ک عرفانی است، طی دو مرحله تطهیر فعالانه (سالک مجذوب) و تطهیر منفعلانه (مجذوب سالک) صورت می پذیرد و کمال آن نیز ا...

متن کامل

بررسی عوامل مؤثر در حصول غایت سلوک عرفانی با رویکردی بر آرای امام خمینی(ره)

از میان انسان‌ها آنان که به مقصود حیات و آفرینش خویش با تأمل اندیشیده و بدان پی برده‌اند، اندک‌اند و از آن اندک‌تر، آنانی هستند که پس از درک مقصود هستی، عزم خود را برای تحقق آن جزم کرده و راه را تا نهایت پیموده‌اند. اما هر آن کس که پای در مسیر مقصود و تعالی خویش می‌نهد، باید بداند که راهی هموار و مقصدی زودیاب پیش روی وی نیست؛ گذشته از فراز و نشیب‌های فراوان این مسیر، جوانب و عوامل متعددی در این...

متن کامل

بررسی مقایسه ای نقش عشق در سلوک عرفانی از منظر امام خمینی (ره) و خوآن دلاکروث

چکیده امام خمینی(ره) و  خوان دلاکروث، به عنوان دو پیر طریقت و مرشد کامل در عرفان اسلامی و مسیحی، سیر و سلوک عرفانی را دارای مراتب و مراحلی می دانند که در یک بررسی مقایسه ای می توان آن را در سه مرحله تطهیر، تنویر و اتحاد شرح نمود. از نظر ایشان، تطهیر که مهم ترین مرحله در سیر و سلو ک عرفانی است، طی دو مرحله تطهیر فعالانه (سالک مجذوب) و تطهیر منفعلانه (مجذوب سالک) صورت می پذیرد و کمال آن نیز از  ر...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه ایلام

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023