بررسی فقهی حقوقی آزادی دین در حقوق بشر

از نظر مکتب اسلام، انسان ذاتاً موجودی است شریف و دارای کرامت نفس، و آفرینش او حکمت آمیز و هدفمند بوده و تحقق اهداف خلقت انسان، مستلزم ارشاد و هدایت اوست. هدایت انسان از راه ایمان به مجموعه ای از قوانین و دستورالعملها، و تبعیت آگاهانه و آزادانه ی او از آنها امکانپذیر است. لذا اسلام برای تحقق این مهم، حق آزادی انسان جهت انتخاب، اظهار و عمل به شعائر دین را از حقوق مسلم او دانسته است بدین سبب که ایمان، یک امر قلبی و رابطه ای روحی و معنوی است و نیازمند داشتنِ توانایی انتخاب؛ « لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی فمن یکفر بالطاغوت و یومن باالله فقد استمسک بالعروه الوثقی لاانفصام لها والله سمیع علیم.» حق مذکور در اسلام مبانی و اصولی دارد که عبارتند از : الف: قرآن ب: سنت ج: فطرت د: عقل و اجماع در اسلام ضوابطی وجود دارد که به ظاهر و در نگاه اول با مسأله ی آزادی انتخاب دین منافی و ناسازگارند که البته با عمق نگری و کنکاش و بررسی در مورد دیدگاه اسلام، هماهنگی و انطباق میان آنها کشف و هویدا می شود. این ضوابط عبارتند از : الف: ارتداد ب: پرداخت جزیه ج: جهاد اسلام برای پیش بردن کلمه حق و دین توحید از هیچگونه کوششی فرو گذار نمی کند و با موانع مبارزه و مقابله می کند وقتی هم که حکومت اسلامی تثبیت شد با آنها که معتقد به ادیانی باشند که ریشه توحیدی داشته، و لو مسلمان هم نباشند، برقراری معاهده ذمّه را پیش بینی کرده که موافقان آن آزادانه مراسم مذهبی خود را بتوانند انجام دهند. در کنار دعوت آگاهانه و انتخابگرانه، اسلام هشدار می دهد که هرگاه حقانیت اسلام را به خوبی شناخته و مسلمان شدید، دیگر نمی توانید از آن باز گردید! این سختگیری، سبب می شود که مردم، دین را امری ساده و تشریفاتی ندانند و در پذیرش و انتخاب آن بیشتر دقت کنند. همچنین راه سودجویی را بر مغرضان و دشمنان کینه توز اسلام می بندد تا نتوانند از این راه، آیین میلیون ها مسلمان را بازیچه امیال شوم خود، قرار دهند و در انظار عمومی، آن را بی اعتبار سازند. کلیدواژه ها: آزادی دین ـ فقهی ـ حقوقی ـ حقوق بشر